“Πώς μπορώ να χειριστώ την αρνητική αντιμετώπιση του γιου μου ως προς τους ομοφυλόφιλους;”

Ερώτημα αναγνώστριας

Καλησπέρα σας, μία γνώμη για το πώς μπορώ να χειριστώ την αρνητική του αντιμετώπιση ως προς τους ομοφυλόφιλους… Δεν δέχεται να το συζητήσει εύκολα και κάνει σχόλια ως προς το κίνημά τους και ως προς αυτούς σαν άτομα… με λυπεί πολύ αυτή του η αντιμετώπιση..

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Παρόλο που η πληροφορία σας είναι μεμονωμένη και δεν μου δημιουργεί μια σαφή εικόνα για το γενικότερο προφίλ του παιδιού σας, θα προσπαθήσω να σας απαντήσω όσο πιο ολοκληρωμένα γίνεται.

Με το δεδομένο ότι σας λυπεί η αντίδραση του γιου σας απέναντι στην ομοφυλοφιλία, φαντάζομαι ότι δεν συμμερίζεστε τις απόψεις του. Φαντάζομαι δηλαδή ότι η έκφραση του γιου σας σχετικά με το ζήτημα αυτό δεν εκφράζει το οικογενειακό σας πλαίσιο αξιών και ηθικών αρχών. Παρόλα αυτά, ως πρώτη κίνηση θα σας πρότεινα να στραφείτε προς τον εαυτό σας, προς τον σύντροφό σας και προς τη μεταξύ σας σχέση. Με άλλα λόγια, θα σας πρότεινα να εξετάσετε πιο προσεκτικά το αξιακό σας σύστημα και τους τρόπους με τους οποίους το μεταδίδετε στο παιδί σας. Μήπως υπάρχει κάτι στην δική σας έκφραση αντιλήψεων και πεποιθήσεων που να υποδηλώνει ασυνέπεια; Μήπως ακόμα η λεκτική και μη λεκτική σας συμπεριφορά δεν βρίσκονται σε συμφωνία μεταξύ τους; Μήπως δηλαδή ενώ από τη μια δηλώνετε αποδοχή, από την άλλη εκφράζεστε υποτιμητικά, αρνητικά ή κοροϊδευτικά για την ομοφυλοφιλία και για τους ομοφυλόφιλους;

Συμβαίνει μερικές φορές οι αντιλήψεις μας και η ηθική μας οπτική για ένα ζήτημα να μην μας οδηγούν και σε αντίστοιχες συμπεριφορές. Επειδή όμως η συμπεριφορά μας είναι η πιο ορατή εκδήλωση των πεποιθήσεών μας, μπορούμε να ξεκινήσουμε από εκεί όταν μας απασχολεί το ζήτημα των αξιών που μεταφέρουμε στα παιδιά μας. Επίσης, θα σας πρότεινα να εξετάσετε το ενδεχόμενο έλλειψης σύμπνοιας ανάμεσα στις δικές σας πεποιθήσεις και σε αυτές του συντρόφου σας. Συμφωνείτε ως προς την αποδοχή και τον σεβασμό της διαφορετικότητας με τον πατέρα του παιδιού σας; Αν όχι, πώς εκλαμβάνει ο γιος σας την αντίθεση στις απόψεις σας; Μπορείτε ακόμα να αναζητήσετε επιδράσεις στον ευρύτερο οικογενειακό και κοινωνικό περίγυρο που είναι πιθανό να συμβάλλουν στην διαμόρφωση των πεποιθήσεων του γιου σας. Ποια είναι τα πρόσωπα στο περιβάλλον σας που τον επηρεάζουν; Με ποιους τρόπους; Ποια είναι τα πρόσωπα στο δικό του περιβάλλον τα οποία θαυμάζει και από τα οποία επηρεάζεται; Συζητήστε μαζί του για τις επιρροές που πιστεύετε ότι δέχεται με προσοχή όμως να μην υποτιμήσετε τις επιλογές του.

Πώς εκφράζεται ο γιος σας για άλλα ζητήματα που αφορούν διαφορετικότητα και απόκλιση από τις κοινωνικές νόρμες και τις επιταγές της κυρίαρχης κουλτούρας; Εκφράζεται υποτιμητικά ή εχθρικά για κοινωνικές ομάδες που διαφοροποιούνται με κάποιον τρόπο, για ανθρώπους ή θεσμούς που εκπροσωπούν μια εναλλακτική θεώρηση της ζωής;

Γενικά, διατυπώνει τις απόψεις του με έντονο και απόλυτο τρόπο; Αυτό μερικές φορές αποτελεί μέρος της έκφρασης των νεαρών σε ηλικία εφήβων που προσπαθούν να δομήσουν την ταυτότητά τους διαφοροποιώντας τον εαυτό τους από την οικογένεια και από τον κόσμο των ενηλίκων. Αν βλέπετε ότι εκφράζεται με απόλυτο τρόπο, μπορείτε να του το επισημάνετε δίνοντας έμφαση τόσο στην επικοινωνία, όσο και στην δυνατότητα για ευελιξία στην σκέψη και τη συμπεριφορά. Επίσης, και ως προς αυτό το ζήτημα καλό θα ήταν να δείτε τι συμβαίνει μέσα στην οικογένειά σας, πόσο ευέλικτα ή άκαμπτα πρότυπα ακολουθείτε γενικότερα δηλαδή, και πώς εκφράζονται αυτά τα πρότυπα στην μεταξύ σας επικοινωνία.

Οι ακραίες και αρνητικές απόψεις για την ομοφυλοφιλία και για τους ομοφυλόφιλους εκφράζονται από νεαρούς σε ηλικία εφήβους ως μια απόπειρα για «ενίσχυση» του «ανδρισμού» τους, ως μια ανάγκη τους για επιβεβαίωση προς τον εαυτό τους και προς τον περίγυρό τους του ετεροφυλόφιλου προσανατολισμού τους. Οι απόψεις αυτές αντικατοπτρίζουν μια διαστρεβλωμένη πεποίθηση για την αρρενωπότητα.

Αν ο γιος σας διανύει την πρώτη φάση της εφηβείας, τότε σας δίνεται μια καλή ευκαιρία για συζήτηση αυτών των ζητημάτων. Θα πρέπει να τον βοηθήσετε να ξεκαθαρίσει μέσα του και να πιστέψει ότι δεν χρειάζεται να αντιμετωπίζει την έκφραση της δικής του σεξουαλικότητας σε αντιπαράθεση με την σεξουαλικότητα αυτών των ανθρώπων που έλκονται από το ίδιο φύλο. Ότι είναι περιοριστική η οπτική για την αρρενωπότητα που φιλτράρεται από το άγχος να «αποδείξει» ότι είναι «αρκετά άνδρας». Επίσης θα πρέπει να τον βοηθήσετε να μην εξισώνει τον ανδρισμό με την απόρριψη της διαφορετικής σεξουαλικότητας. Αποδεσμεύστε τον από την παγίδα να ορίζει τον εαυτό του ως άνδρα μέσα από την διαφοροποίησή του από τους ομοφυλόφιλους άνδρες. Αυτή η διεργασία θα αποβεί χρήσιμη για τον ίδιο και στο μέλλον γιατί θα καθορίσει με υγιείς όρους τις απόπειρές του να σχετιστεί με το άλλο φύλο. Βοηθήστε τον να κατανοήσει τη διαφορά ανάμεσα στο «επιδιώκω να έχω ερωτικές και σεξουαλικές σχέσεις με γυναίκες επειδή έτσι αποδεικνύω ότι είμαι άνδρας» και στο «επιδιώκω να δημιουργώ σχέσεις με το άλλο φύλο γιατί έτσι εκφράζω την επιθυμία μου να βρίσκομαι σε οικείους συναισθηματικούς και σεξουαλικούς δεσμούς». Μιλήστε του για το δικαίωμα των ανθρώπων να ορίζουν την ερωτική και σεξουαλική τους επιθυμία με τον τρόπο που τους ταιριάζει και τους εκφράζει.

Είναι αυτονόητο ότι η απόπειρα προσέγγισης και οι συζητήσεις με το παιδί σας θα πρέπει να γίνονται σε κλίμα φιλικό και να μην περιλαμβάνουν επικριτικό τόνο στην έκφραση της μεταξύ σας διαφωνίας. Δεν θα σας βοηθήσει το να έρχεστε σε σύγκρουση μαζί του. Μην προσπαθείτε να του αποδείξετε ότι η άποψή σας είναι η σωστή. Αφήστε τον να σας εκφράσει τις απόψεις του και αντιπαραβάλλετε τις δικές σας χωρίς πίεση. Σας υπενθυμίζω ότι ο κόσμος των δικών μας αξιών δεν επιβάλλεται στα παιδιά μας. Ο κόσμος των αξιών μας περνά στα παιδιά μας μέσα από τα πρότυπα που καλλιεργούνται στην οικογένεια. Όσο πιο θετικοί είναι οι όροι στην μεταξύ σας επικοινωνία, τόσο πιο πιθανό είναι ο γιος σας να λάβει υπόψη του τα μηνύματά σας. Θα λάβει υπόψη του τα μηνύματά σας αν αισθανθεί ότι τον αφορούν και για να αισθανθεί ότι τον αφορούν θα πρέπει να αισθανθεί ότι έχει αρκετό σεβασμό για εσάς και τον κόσμο σας ώστε να τον αφορά η μεταξύ σας σχέση. Η γνώμη μου είναι να μην επιμείνετε πεισματικά στην αλλαγή των απόψεών του. Συμφωνήστε μαζί του στην υποχρέωσή μας για ευγένεια απέναντι στους συνανθρώπους μας ως μια αδιαπραγμάτευτη αρχή. Επικεντρώστε μαζί του σε γενικότερα ζητήματα έκφρασης απόψεων για την διαφορετικότητα γιατί το να επιμένετε σε ένα ζήτημα το πιθανότερο είναι να σας οδηγήσει σε αδιέξοδη αναμέτρηση δυνάμεων. Επίσης επικεντρώστε στην άποψή του για τον ανδρισμό, στο νόημα που δίνει στην έννοια της αρρενωπότητας και στα συναισθήματα που συνοδεύουν την ερωτική και σεξουαλική του αφύπνιση.

Αναφερθείτε ακόμα με θετικό τρόπο – αλλά και πάλι χωρίς πίεση και επιμονή προκειμένου να αποδείξετε κάτι – σε παραδείγματα ομοφυλόφιλων ανθρώπων που εκτιμάτε και σέβεστε, είτε από τον περίγυρό σας, είτε από τον χώρο των επιστημών, των τεχνών, της πολιτικής ζωής. Επικεντρωθείτε μαζί με το παιδί σας στην έκφραση των ικανοτήτων τους, στη θετική τους συμβολή, στη συνεισφορά τους προς τον κόσμο, στο ποιοι είναι, ώστε να μάθει να διαχωρίζει με σιγουριά μεταξύ της αξίας ενός ανθρώπου και του σεξουαλικού του προσανατολισμού. Επίσης, αναφερθείτε σε παραδείγματα από την ιστορία που δείχνουν πώς η έλλειψη αποδοχής της διαφορετικότητας έχει οδηγήσει την ανθρωπότητα σε λάθος δρόμους. Χρησιμοποιήστε τις απόψεις του γιου σας ως ευκαιρία να τον βοηθήσετε να διαμορφώσει μια στάση σεβασμού προς το διαφορετικό και μια υγιή έκφραση της ανδρικής του ταυτότητας.

Υπάρχει μία πιθανότητα η ομοφοβία να υποκρύπτει μη αποδεκτή επιθυμία του ίδιου του ατόμου για το ίδιο φύλο. Υπάρχει επίσης μία πιθανότητα η ομοφοβία – αν συνοδεύεται από έντονο άγχος και συναισθηματική δυσφορία του ατόμου που την εκφράζει – να συνδέεται με κάποια μορφή ψυχοπαθολογίας. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί από τον ειδικό ως σύμπτωμα της διαταραχής, αντί να δοθεί έμφαση στη συζήτηση των γενικότερων αξιών του ατόμου. Επειδή δεν μου παρέχονται επαρκείς πληροφορίες, δεν μπορώ να γνωρίζω αν η περίπτωση του γιου σας εμπίπτει σε μία από τις παραπάνω κατηγορίες. Τις παραθέτω είτε προς αποκλεισμό από πλευράς σας, είτε προς περαιτέρω διερεύνηση. Σε κάθε περίπτωση το κριτήριο που θα σας καθοδηγήσει θα πρέπει να είναι ο συναισθηματικός κόσμος του παιδιού σας και συγκεκριμένα το αν οι απόψεις του συνοδεύονται από έντονες συναισθηματικές εκδηλώσεις άγχους και δυσφορίας.