- “Ο γιος μου πηγαίνει στο σχολείο με ένα- δυο βιβλία, χωρίς τετράδια και πολλές φορές τη 2η ώρα” - 25 Οκτωβρίου 2023
- Γιατί οι έφηβοι αρνούνται να θέσουν στόχους; - 17 Οκτωβρίου 2023
- «Στυμμένοι γονείς» και «γονείς ελικόπτερα». Οι επιπτώσεις στην ψυχολογία του εφήβου – Τρόποι αντιμετώπισης του προβλήματος - 7 Σεπτεμβρίου 2023
Γράφει στο efiveia.gr η Φιλόλογος – Life Coach Κλεονίκη Πανταζή
Μια διαφορετική προσέγγιση
Παρακολουθώντας και προετοιμάζοντας τους έφηβους μαθητές για τις πανελλήνιες, αντιμετωπίζω συνεχώς το άγχος και τον πανικό των παιδιών, αλλά και των γονέων σε αναμονή των περιβόητων αυτών εξετάσεων. Και αναρωτιέμαι…. Μήπως πρέπει να το δούμε αλλιώς;
Ας αρχίσουμε από την αρχή. Καταρχάς, υπάρχει η πεποίθηση ότι οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι κάτι το τρομακτικό, το φοβερό, το ανυπόφορο! Αυτό δεν ισχύει, γιατί η προετοιμασία των πανελληνίων είναι μια διαδρομή που χρειάζεται σύστημα, επιμονή και πειθαρχία.
Πότε ένας μαθητής έχει άγχος;
- Όταν δεν έχει μελετήσει όσο χρειάζεται
- Όταν δεν μπορεί να διαχειριστεί τον χρόνο του
- Όταν δεν έχει ξεκάθαρη γνώση της ύλης
- Όταν αισθάνεται ανασφαλής, επειδή δεν έχει την κατάλληλη γι’ αυτόν καθοδήγηση από τους δασκάλους του
- Όταν καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της περίστασης των πανελληνίων…
Τι σημαίνει αυτό;
Σημαίνει ότι το άγχος δεν είναι μια ανεξέλεγκτη κατάσταση, αλλά μια διαδικασία που με τους κατάλληλους χειρισμούς από τους δασκάλους που έχουν αναλάβει την προετοιμασία τους, την κατάλληλη υποστήριξη από τους γονείς και τη συστηματική προσπάθεια του μαθητή, μπορεί να περιοριστεί και να γίνει- γιατί όχι;- μια διαδικασία ωρίμανσης και προόδου.
Αρχικά, βασική προϋπόθεση είναι ο μαθητής να έχει ορίσει τον στόχο του. Σε ποια σχολή θέλει να πετύχει και ποια βαθμολογία απαιτείται για την υλοποίηση του στόχου του. Είναι πολύ βασικό ο μαθητής να ξέρει ακριβώς ποιος θέλει να γίνει στο μέλλον. Αυτό του δίνει τη δυνατότητα να έχει το κίνητρο που θα τον βοηθήσει να μην παρεκκλίνει του στόχου του στις στιγμές αδυναμίας και κούρασης και να διατηρεί το ηθικό του σε υψηλό επίπεδο. Η θέληση είναι βασικός παράγοντας για να μπει ο οργανισμός στην κατάσταση της δράσης. Βέβαια, είναι απαραίτητο να έχει καλλιεργηθεί στους μαθητές η πεποίθηση ότι θετικό αποτέλεσμα χωρίς διάβασμα είναι αδύνατο να επιτευχθεί. Κι αυτό πρέπει να γίνει πολύ καιρό πριν… Παρόλα αυτά τίποτα δε χάνεται, ακόμα κι αν ο μαθητής αναλάβει αργότερα δράση και προσπαθήσει να κυνηγήσει το όνειρό του.
Κι εδώ τίθεται το ερώτημα: πόσα παιδιά κυνηγούν το όνειρό τους συνειδητά; Αν ο μαθητής είναι συνειδητός στο στόχο του οπλίζεται με την κατάλληλη δύναμη και μαχητικότητα και τελικά φτάνει στο «τέλος» , δηλαδή στο σκοπό του νικητής.
Πώς όμως μπορεί να γίνει σωστά η προετοιμασία των υποψήφιων μαθητών για τις πανελλήνιες;
Οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι σαν τη συμμετοχή σε μια μεγάλη αθλητική οργάνωση. Ο υποψήφιος είναι σαν τον αθλητή που προετοιμάζεται για έναν και μοναδικό αγώνα, τη δεδομένη στιγμή.
Με βάση αυτό το σκεπτικό υπάρχουν συγκεκριμένα στάδια στη σκέψη αλλά και στη δράση των μαθητών.
Η προετοιμασία απαιτεί συνέπεια και σταθερότητα. Επιβάλλεται ο μαθητής να είναι κάθε μέρα διαβασμένος και να εκπληρώνει πλήρως τις υποχρεώσεις του στα μαθήματά του. Είναι μια αδιαπραγμάτευτη διαδικασία που θα τον καταστήσει υπεύθυνο και θα του ενδυναμώσει το χαρακτήρα. Είναι η πρώτη φορά που ο μαθητής έρχεται αντιμέτωπος με έναν μεγάλο στόχο που όση υποστήριξη κι αν έχει, καλείται μόνος του να τον υλοποιήσει. Είναι το πρώτο βήμα στην κοινωνία των ενηλίκων, όπου στο μέλλον, κάθε μέρα στη ζωή του θα χρειάζεται να προσπαθούν με συγκεκριμένους κανόνες, ώστε να πετυχαίνουν ακριβώς τον στόχο τους. Χρειάζεται λοιπόν, σαφήνεια στην καθημερινή προετοιμασία: ο μαθητής πηγαίνει ανελλιπώς στα μαθήματά του, διαβάζει εξονυχιστικά την ύλη που του παραδίδεται και κάνει την απαραίτητη εξάσκηση που απαιτείται.
Γιατί, όπως οι αθλητές που για να φτάσουν στο βάθρο έχουν καταφέρει να εστιάσουν με σαφήνεια στον στόχο τους και έχουν προσαρμόσει το μυαλό τους, τον οργανισμό τους και τη δράση τους ακριβώς πάνω σε αυτόν, έτσι και οι μαθητές οφείλουν να συμπεριφέρονται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο.
Παράλληλα είναι απαραίτητο να εξασκούνται γραπτώς σε ασκήσεις, αλλά και σε κριτήρια αξιολόγησης. Πώς είναι δυνατόν να πετύχουν υψηλή βαθμολογία, αν δεν έχουν εξασκηθεί; Η γραπτή αξιολόγηση επιβεβαιώνει τον βαθμό που έχει διαβάσει ο υποψήφιος, που έχει αφομοιώσει την ύλη καθώς και δυνατότητα να ελιχθεί και να αναπτύξει την κριτική ικανότητα που απαιτείται στο κριτήριο αξιολόγησης των πανελλήνιων εξετάσεων.
Παράλληλα, είναι απαραίτητο οι καθηγητές που έχουν επωμιστεί την προετοιμασία του υποψηφίου, να αποτελούν πηγή έμπνευσης γι’ αυτούς. Είναι γεγονός ότι οι καθηγητές τους αποτελούν εστία δύναμης για τον μαθητή τους. Με την ενσυναίσθησή τους και την κατανόησή τους, οφείλουν να δίνουν κουράγιο στους μαθητές, πράγμα που συνεπάγεται οργανωμένη προετοιμασία από μέρους τους, καθώς και υποστήριξη, για να ανταπεξέλθουν οι υποψήφιοι στις απαιτήσεις της προετοιμασίας τους. Τέλος, το βασικό στοιχείο που πρέπει ο δάσκαλος να διαθέτει, είναι η πίστη στους μαθητές τους, αλλά και στον στόχο τους…
Η εμπειρία μου έχει δείξει πως αν ο δάσκαλος πιστεύει πραγματικά στον μαθητή, ο μαθητής μπορεί να ξεπεράσει τον εαυτό του και να κάνει θαύματα!
Ποιος είναι ο ρόλος της οικογένειας στη διαδικασία των εξετάσεων;
Το βασικότερο όλων είναι οι γονείς να εξασφαλίσουν ένα ήρεμο και σταθερό οικογενειακό περιβάλλον. Είναι απαραίτητο οι γονείς να αντιλαμβάνονται τη σπουδαιότητα του στόχου αλλά και της προσπάθειας του μαθητή και να τον σέβονται. Να κατανοούν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί τους και να ακούν με ενδιαφέρον τις ανησυχίες, τους φόβους και τις αμφιβολίες του. Δεν ωφελεί να κρίνουν το παιδί τους για τις ελλείψεις και τις αστοχίες του. Αυτό δρα αρνητικά στην ήδη ευάλωτη ψυχολογία του υποψηφίου. Οι γονείς οφείλουν να εστιάζουν στα θετικά των παιδιών τους και να αντιμετωπίζουν τις αδυναμίες και αστοχίες τους ως ευκαιρία επαναπροσδιορισμού και βελτίωσης. Γιατί είναι απαραίτητο τα παιδιά να μαθαίνουν πως χρειάζεται επιμονή κι υπομονή για πετύχουν το στόχο τους! Είναι σημαντικό τόσο οι δάσκαλοι όσο και οι γονείς να εστιάζουν στο τι μαθαίνει ο μαθητής από το λάθος του κι όχι πόσα λάθη έκανε.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ο χώρος που διαβάζει ο υποψήφιος να είναι τακτοποιημένος, καθαρός και να αερίζεται συχνά. Να υπάρχει κατάλληλος φωτισμός και αναπαυτικό κάθισμα, ώστε να νιώθει ο μαθητής άνετα κατά το διάβασμά του. Ακόμα, το πρόγραμμα του παιδιού είναι ανάγκη να συνάδει με το πρόγραμμα του σπιτιού σχετικά με τις ώρες ηρεμίας και ησυχίας. Τις ώρες που διαβάζει ο υποψήφιος χρειάζεται η τηλεόραση να είναι κλειστή και να υπάρχει ησυχία από τα άλλα μέλη τις οικογένειας. Έτσι ο μαθητής αισθάνεται ότι τον κατανοούν και τον σέβονται.
Παράλληλα πρέπει να γίνει συμφωνία μεταξύ των γονέων και του υποψηφίου, σχετικά με τη χρήση του κινητού κατά τη διάρκεια του διαβάσματος. Είναι απαραίτητο να κατανοήσει ο μαθητής πόσο τον αποπροσανατολίζει το κινητό στο διάβασμά του και να το αποθηκεύει σε ένα ντουλάπι εκτός του δωματίου του. Το σημαντικό είναι να πάρει την απόφαση μόνος του και για να επιτευχθεί αυτό ο γονέας συζητά με το παιδί εκφράζοντας τη γνώμη του και προτρέποντας το παιδί του να αυτοπαρατηρηθεί, με αποτέλεσμα να συνειδητοποιήσει τις επιπτώσεις από την ενασχόλησή του με το κινητό και να το παραμερίσει.
Ακόμα, είναι απαραίτητο στο σπίτι να υπάρχει συγκεκριμένο πρόγραμμα στην ώρα του φαγητού και του ύπνου, ώστε το βιολογικό ρολόι του μαθητή να βρίσκεται σε μια κανονικότητα που θα τον βοηθά να ανταπεξέρχεται εποικοδομητικά στη μελέτη του και στις υποχρεώσεις των φροντιστηρίων του. Είναι απαραίτητο οι γονείς να επιμελούνται την υγιεινή διατροφή με όσπρια, ψάρια, κρέας, γαλακτοκομικά και υδατάνθρακες. Ακόμα, χρειάζεται στο ενδιάμεσο των γευμάτων ο μαθητής να τρώει φρούτα, τα λαχανικά και να πίνει φυσικούς χυμούς και νερό για τη σωστή ενυδάτωση του οργανισμού. Το νερό βοηθά στη σωστή λειτουργία του οργανισμού, αλλά και στη μείωση του άγχους!
Και φτάνουμε στην περίοδο μόλις πριν τις εξετάσεις.
Αρχικά, δε χρειάζεται να υπάρχει φόβος! Ο φόβος σημαίνει ανασφάλεια και λανθασμένες πεποιθήσεις. Οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι μια διαδικασία που οι υποψήφιοι έχουν μόνο να κερδίσουν: την ωρίμανση του χαρακτήρα τους και την είσοδό τους στην Ανώτατη εκπαίδευση. Είναι βασικό να τονίσουμε στους μαθητές ότι η πιθανή αποτυχία δε σημαίνει ματαίωση και υποβιβασμός της προσωπικότητάς τους. Αντιθέτως, είναι μια ευκαιρία για να διεξάγει την αυτοκριτική του, να κατανοήσει τα λάθη του και να ξαναπροσπαθήσει, σε μια ενδεχόμενη αποτυχία. Στη ζωή δε πετυχαίνουμε τα πάντα με την πρώτη φορά! Εξάλλου οι μεγάλες εφευρέσεις επιτεύχθηκαν μετά από αλλεπάλληλες προσπάθειες και υπομονή!
Και φυσικά δεν παραλείπουν οι γονείς να υπενθυμίσουν στα παιδιά τους καθ΄ όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας, αλλά και των εξετάσεων, ότι τα αγαπούν και τα θαυμάζουν!
Τι είναι καλό να κάνουν οι μαθητές λίγο καιρό πριν τις εξετάσεις;
Στην περίοδο πριν τις εξετάσεις οι μαθητές οφείλουν να κάνουν συγκεκριμένο πρόγραμμα.
Ο μαθητής:
- Οργανώνει την ύλη και επισημαίνει απορίες. Ζητά βοήθεια από τους καθηγητές του σ’ αυτά που αυτός έχει έλλειψη και δε διαβάζει «στον αυτόματο»
- Εντείνει το διάβασμά του
- Διαβάζει όσες ασκήσεις έχει κάνει όλη τη χρονιά
- Διαβάζει τα διαγωνίσματα της χρονιάς και εστιάζει στα διορθωμένα λάθη του
- Διαχειρίζεται τον χρόνο του και αφήνει το κινητό στο ντουλάπι!
Όσο για τις ημέρες των εξετάσεων χρειάζεται όλοι να δείξουν ψυχραιμία!
Το βασικό είναι ότι όσο συνειδητοποιημένος είναι ο υποψήφιος μαθητής, τόσο πιο ψύχραιμος γίνεται!
Οι πανελλήνιες εξετάσεις χρειάζονται συγκέντρωση και σύνεση. Δε χρειάζεται να επιδεικνύουμε ούτε υπερβολική αισιοδοξία, ούτε υπερβολική απαισιοδοξία. Το μόνο που χρειάζεται είναι να γράψει όσα ξέρει. Κανείς δεν πρέπει να τον κατηγορήσει ή να τον κάνει να νιώσει ενοχές. Ο υποψήφιος χρειάζεται μόνο τις γνώσεις του και το μαχητικό πνεύμα που αρμόζει στην ηλικία του, αλλά και στην περίσταση.
Είναι σημαντικό οι υποψήφιοι μέσω των δασκάλων τους αλλά και των γονέων, να γνωρίζουν ότι με τις σχολικές εξετάσεις όλοι – μαθητές, δάσκαλοι, γονείς – ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον εαυτό μας και με τις ευθύνες μας. Μαθαίνουμε στον μαθητή να κερδίζει αλλά και να χάνει. Βλέπουμε πόσο πιστοί μπορούμε όλοι να είμαστε στον στόχο μας και πόσο επιμονή και υπομονή έχουμε. Είναι ένα μάθημα ζωής που μας κάνει καλύτερους.
Βασικά, είναι η πρώτη φορά που ο έφηβος προσπαθεί ο ίδιος να πετύχει τον μεγάλο στόχο του. Γι’ αυτό χρειάζεται ενθάρρυνση και άμεση υποστήριξη από τους γονείς και τους δασκάλους του.
Υποστηρίζουμε τα παιδιά, τονίζοντας μόνο τα θετικά τους και επαινώντας την προσπάθειά τους.
Δεν αναφέρουμε λάθη του παρελθόντος και εστιαζόμαστε στο παρόν και στη διαδικασία που επιβάλλεται να ανταπεξέλθουν.Γιατί ό άνθρωπος δε βλέπει το αδύνατο, βλέπει με θέληση τα ωραία που τον περιμένουν!