“Οι φίλοι του γιου μου έχουν απομακρυνθεί κι εκείνος περνάει τον χρόνο του στα ηλεκτρονικά”

Ερώτημα αναγνώστριας

Καλησπέρα σας. Απευθύνομαι σε εσάς για να ζητήσω τη συμβουλή σας για ένα θέμα που με στεναχωρεί ιδιαίτερα σχετικά με τον 16χρονο γιο μου και δεν ξέρω πώς να το χειριστώ. Ο γιος μου είναι ένα καλό, ευγενικό, συνεσταλμένο και κοινωνικό παιδί που αγαπάει και σέβεται τους φίλους του. Οι κολλητοί του όμως για διάφορους λόγους τον τελευταίο καιρό έχουν απομακρυνθεί από εκείνον. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μην έχει παρέα για να βγει βόλτα. Όταν τον παροτρύνω να βγει με άλλους συμμαθητές του, μου λέει ότι δεν γίνεται γιατί οι άλλοι έχουν τις δικές τους παρέες. Γενικά βλέπω ότι όταν προσπαθώ να μιλήσω μαζί του γι’ αυτό το θέμα αγχώνεται και προσπαθεί να με πείσει ότι είναι μια χαρά κι έτσι. Εγώ όμως δεν το βρίσκω μια χαρά το να μην έχει έναν φίλο αυτή τη στιγμή να πάει μια βόλτα ένα Σάββατο και να περνάει το χρόνο του με τα ηλεκτρονικά. Πώς νομίζετε ότι πρέπει να το χειριστώ; Το σίγουρο είναι ότι καταλαβαίνω ότι με τον τρόπο μου του μεταδίδω το άγχος μου. Πείτε μου παρακαλώ πως να το αντιμετωπίσω. Ευχαριστώ εκ των προτέρων. 

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Αρχικά θα σας επισημάνω το πολύ θετικό  γεγονός ότι έχετε επίγνωση του δικού σας άγχους. Η επίγνωση είναι άλλωστε το πρώτο βήμα που θα σας οδηγήσει και στο να διαχειριστείτε εσείς η ίδια το άγχος σας, αλλά και στο να διερευνήσετε την πηγή και τις παραμέτρους του, έτσι ώστε να μην το μεταδίδετε – όπως λέτε – μέσω της στάσης σας στον γιο σας.

Αναρωτηθείτε λοιπόν: Τι σας αγχώνει ακριβώς; Γιατί σας προβληματίζει η φάση απομόνωσης που περνάει ο γιος σας; Τι σημαίνει για εσάς η απομάκρυνσή του από την παρέα του; Τι πιστεύετε ότι σημαίνει για τον ίδιο; Πού πιστεύετε ότι θα τον οδηγήσει αυτή η φάση που περνά στην κοινωνική του ζωή; Σας ανησυχεί το παρόν ή ίσως και το μέλλον; Ανησυχείτε για το τι θα γίνει στο μέλλον και για το αν θα προκύψουν προβλήματα στην κοινωνική του ζωή;  Σας ανησυχεί ο πιθανός λόγος για τον οποίο απομακρύνθηκε από την παρέα του; Σας ανησυχεί ο χρόνος που περνά στα ηλεκτρονικά;

Όλα αυτά τα ζητήματα καθώς και τις αντιδράσεις σας σε αυτά θα πρέπει να τα εξετάσετε πρώτα ξεχωριστά και έπειτα να δείτε πώς συνδέονται και τι ρόλο ακριβώς παίζουν στη ζωή του παιδιού σας στην παρούσα φάση. Για παράδειγμα, αν πιστεύετε ή αν φοβάστε ότι η απομάκρυνσή του υποκρύπτει κάποια αδυναμία ή κάποιο συναισθηματικό πρόβλημα, τότε είναι βέβαιο ότι η στάση σας και η αντιμετώπιση του γιου σας καθορίζεται από το αυξημένο άγχος και την ανησυχία σας. Εξετάστε λοιπόν αν είναι βάσιμη η ανησυχία σας. Υπάρχει κάποια ένδειξη στη συμπεριφορά και τον συνολικό τρόπο έκφρασης του παιδιού σας που σας ανησυχεί; Είναι ο γιος σας αποσυρμένος και καταθλιπτικός; Ή φαίνεται να περνάει μια φάση ζωής που τον δυσκολεύει πιθανόν, αλλά καταφέρνει να διατηρεί τις ισορροπίες του κοινωνικά και συναισθηματικά; Από τον τρόπο που περιγράφετε τον γιο σας υποθέτω ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας.

Γι’ αυτό και θα σας πρότεινα να του δώσετε το περιθώριο που χρειάζεται μεταφορικά και κυριολεκτικά ώστε να δημιουργήσει ο ίδιος σταδιακά την κοινωνική ταυτότητα και την κοινωνική ζωή που του ταιριάζει. Δεν χρειάζεται να παρέμβετε ώστε να “διορθώσετε” την κατάσταση. Ακόμα και αν μπορούσατε να διορθώσετε τα πράγματα, ακόμα και αν είχατε το μαγικό ραβδί που θα αποκαθιστούσε τη σχέση του γιου σας με τους συνομηλίκους του, αυτό θα του στερούσε μια  πολύτιμη εμπειρία ζωής που οδηγεί σε ψυχική ανθεκτικότητα. Θα του στερούσε τη δυνατότητα να επεξεργάζεται τα συναισθήματά του για τις καταστάσεις, να ανταποκρίνεται στις δυσκολίες και τα εμπόδια, να βρίσκει λύσεις και να διαμορφώνει τις επιλογές του. Ο γιος σας πρέπει να αφεθεί να  ζήσει αυτήν την αλλαγή στην κοινωνική  του ζωή όπως και όλες τις άλλες αλλαγές που θα ακολουθήσουν. Πρέπει να αφεθεί να κάνει τις δικές του επιλογές και να αποδεχθεί τα συναισθήματα που του δημιουργούν οι καταστάσεις και οι δυναμικές που τον αφορούν.

Μιλήστε με τον γιο σας χωρίς να τον πιέσετε να σας εξηγήσει. Μέσα σε ένα κλίμα ανοιχτής συζήτησης όπου το παιδί σας δεν θα αισθανθεί ότι τον ελέγχετε ή τον κατηγορείτε, θα μπορέσει να σας εμπιστευθεί τους λόγους για τους οποίους έχει προκύψει αυτή η απομάκρυνση από την παρέα του. Έχει συμβεί κάτι που τον διαφοροποίησε από την παρέα του; Έχει προκύψει σύγκρουση, παρεξήγηση ή διαφοροποίηση ως προς τις προτιμήσεις και τις αξίες ζωής; Αυτά είναι ζητήματα που χρειάζεται ο ίδιος να αναγνωρίσει και να ξεκαθαρίσει ώστε να αποκτήσει επίγνωση των επιλογών του στον τομέα αυτό της ζωής.

Ο γιος σας είναι στην ηλικία που μαθαίνει πώς να σχετίζεται μέσα από πειραματισμούς και διερεύνηση των διάφορων πλευρών της ταυτότητάς του. Η εφηβεία είναι μια φάση ρευστότητας. Οι έφηβοι δεν έχουν ακόμα κατασταλάξει στο τι τους εκφράζει και τι τους αντιπροσωπεύει ως στυλ ζωής σε διάφορα πεδία. Γι’ αυτό άλλωστε και η εφηβεία ως αναπτυξιακή φάση της ζωής χαρακτηρίζεται από δημιουργικότητα και ανοιχτό πεδίο στη διαμόρφωση επιλογών. Ο γιος σας θα πειραματιστεί μέχρι να διαμορφώσει το ιδιαίτερο, προσωπικό του στυλ. Θα ανοιχτεί σε άλλες παρέες με το δικό του ρυθμό.

Το μήνυμα που χρειάζεται να έχει λάβει από την οικογένεια είναι ότι οι επιλογές του στον τομέα των σχέσεων οφείλουν να καθοδηγούνται και να διαμορφώνονται από το αίσθημα επάρκειας για τον εαυτό του. Αυτή είναι και η μόνη κατά τη γνώμη μου παράμετρος στην οποία πιθανό να χρειαστεί τη βοήθεια και την υποστήριξή σας. Αφήστε του το περιθώριο να σας εξηγήσει πώς βιώνει την απομάκρυνση από την παρέα του. Αν διαπιστώσετε ότι η αλλαγή που βιώνει έχει αντίκτυπο στο αίσθημα για τον εαυτό του, αν με άλλα λόγια αισθάνεται μειονεκτικά και αν βιώνει την διαφοροποίηση ως απόρριψη, τότε παρακινήστε τον να επικεντρωθεί στο να αποκαταστήσει το θετικό αίσθημα για τον εαυτό του. Διαφορετικά αφήστε του το περιθώριο να διαχειριστεί μόνος του την κατάσταση και σε συναισθηματικό και σε κοινωνικό επίπεδο.

Είναι σημαντικό για εσάς πιστεύω να θέσετε το όριο μεταξύ του τι σας αφορά και τι δεν σας αφορά στην παρούσα κατάσταση. Να ξεκαθαρίσετε αν και κατά πόσο χρειάζεται η παρέμβασή σας. Και αφού ξεκαθαρίσετε ως προς τα όρια και την αναγκαιότητα της παρέμβασης, να διαχειριστείτε το άγχος σας αποδεχόμενη το γεγονός ότι ο γιος σας μεγαλώνει και χρειάζεται το περιθώριο να διαμορφώνει ο ίδιος τις επιλογές του. Οι πειραματισμοί του και τα βήματά του προς τον έξω κόσμο είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσουν και σε χαρές αλλά και σε λάθη, απογοητεύσεις και ματαιώσεις γιατί όλα αυτά αποτελούν μέρος της ζωής.