Εξειδίκευση στον Διαισθητικό Τρόπο Διατροφής
- 2 συχνοί προβληματισμοί σχετικά με τα γλυκά στην εφηβεία - 12 Οκτωβρίου 2021
- Γλυκά στην εφηβεία: Πώς να το διαχειριστώ; - 25 Αυγούστου 2021
- Νομίζω πως το παιδί μου δεν τρώει «αρκετά». Ποιους παράγοντες είναι καλό να αξιολογήσω; - 21 Δεκεμβρίου 2020
Γράφει στο efiveia.gr η Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Κωνσταντίνα Κατσανά
ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ: ΤΙ ΕΙΝΑΙ
Η νευρική ανορεξία αποτελεί μία από τις πιο γνωστές διατροφικές διαταραχές, η οποία χαρακτηρίζεται από απώλεια βάρους (ή ανεπαρκή αύξηση βάρους σε παιδιά που αναπτύσσονται) και έντονο φόβο γύρω από πιθανή αύξηση βάρους, ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται μια διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος. Τα άτομα που πάσχουν από νευρική ανορεξία εστιάζουν πάρα πολύ στον έλεγχο του σχήματος και του βάρους του σώματός τους, με αποτέλεσμα να υιοθετούν ανορθόδοξες συμπεριφορές που είναι επικίνδυνες για την υγεία τους (όπως χρήση καθαρτικών, πρόκληση εμετού, καταναγκαστική άσκηση κ.ά.).
ΑΠΟ ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙΤΑΙ
Η νευρική ανορεξία επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, οι οποίοι αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Συχνά αναφέρεται πως το περιβάλλον είναι το «σπίρτο» που ανάβει τη φωτιά, όταν υπάρχει ήδη η γενετική προδιάθεση και συγκεκριμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας που σχετίζονται με την εκδήλωση της νόσου.
Ανάμεσα στους κυριότερους επιβαρυντικούς παράγοντες από το περιβάλλον συγκαταλέγονται: η εξιδανίκευση του αδύνατου σώματος που προωθείται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (όπως Instagram), κάποιο σοβαρό τραύμα κατά την παιδική ηλικία και η κοινωνική πίεση για ένα αδύνατο και «ελκυστικό» σώμα.
ΔΕΝ ΚΑΝΟΥΝ «ΜΠΑΜ»!
Σε αντίθεση με τη λανθασμένη εντύπωση που επικρατεί, δεν μπορείς να υποθέσεις εάν ένα άτομο έχει νευρική ανορεξία απλώς και μόνο από την εξωτερική του εμφάνιση. Δε χρειάζεται να έχει κανείς σκελετωμένο ή υπερβολικά αδύνατο σώμα για να υποφέρει από τη νόσο. Η συγκεκριμένη διατροφική διαταραχή παρατηρείται πιο συχνά κατά τη διάρκεια της εφηβείας, ενώ τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να αυξάνονται ανησυχητικά και τα ποσοστά της νόσου σε παιδιά. Αυτό σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την κουλτούρα της δίαιτας, στην οποία ζούμε, η οποία συμβάλλει καθοριστικά στην ενίσχυση της αρνητικής εικόνας σώματος που με τη σειρά της οδηγεί σε ανορθόδοξες μεθόδους ρύθμισης του βάρους.
ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΛΠΙΔΑ!
Ακριβώς επειδή πρόκειται για μία σύνθετη νόσο με βιολογικό και ψυχολογικό υπόβαθρο, κρίνεται απαραίτητος ο συντονισμός μίας πολύ καλά οργανωμένης και κατάλληλα εξειδικευμένης, διεπιστημονικής ομάδας με ιατρικό προσωπικό, ειδικό ψυχικής υγείας και διατροφολόγο.
Ο ρόλος του διατροφολόγου κατά την ανάρρωση από τη νευρική ανορεξία έγκειται στο να εξασφαλίσει πως το άτομο θα αναπτύξει μια υγιή σχέση με το φαγητό και με το σώμα του μακροπρόθεσμα. Έτσι, παρέχεται μια ασπίδα προστασίας έναντι στη νοοτροπία της δίαιτας, αποφεύγοντας πιθανή υποτροπή της νόσου
ΣΗΜΕΙΑ ΕΣΤΙΑΣΗΣ
- Το φαγητό είναι σύμμαχος
Ο διατροφολόγος είναι αυτός που μπορεί να βοηθήσει καθοριστικά, ώστε το άτομο να αντιληφθεί πόσο σημαντικό είναι να τρέφεται επαρκώς και να προσλαμβάνει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται. Μονάχα έτσι θα μπορεί ο εγκέφαλός του να λειτουργεί αρμονικά και το σώμα να επανέλθει ξανά στην ισορροπία του. Στο σημείο αυτό, κρίνεται ιδιαίτερα χρήσιμο να διερευνηθούν πιθανοί φόβοι και διαστρεβλωμένες αντιλήψεις που έχει το άτομο σχετικά με το φαγητό και να αντικατασταθούν από έναν πιο λειτουργικό τρόπο σκέψης.
- Το σώμα είναι μέρος ασφαλές
Απώτερος σκοπός της ανάρρωσης είναι το κάθε άτομο να είναι σε θέση να τρέφεται ακούγοντας το σώμα του. Κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό να γίνει στα αρχικά στάδια της θεραπείας. Ο διατροφολόγος, όμως, μπορεί να ενημερώσει τον ασθενή για αυτή την προοπτική, ώστε να γνωρίζει πως σταδιακά θα μετακινηθεί σε ένα πιο αυτόνομο τρόπο σίτισης. Αυτό δημιουργεί χαρά και ελπίδα στους ασθενείς και τους κάνει να προσπαθούν για το καλύτερο.
Στα πλαίσια αυτής της προσέγγισης, ο διατροφολόγος επικεντρώνεται στο να καλλιεργηθεί η λεγόμενη εσωτερική επίγνωση. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα το άτομο να είναι σε θέση να αναγνωρίζει τα εσωτερικά μηνύματα πείνας και κορεσμού από το σώμα του, να τα σέβεται και να ανταποκρίνεται αντίστοιχα. Το πότε θα συμβεί αυτό είναι κάτι που αξιολογείται από τον διατροφολόγο. Προέχουν άλλοι θεραπευτικοί στόχοι (όπως η επαρκής πρόσληψη ενέργειας και η αποκατάσταση του βάρους) και είναι σημαντικό το άτομο να αισθάνεται έτοιμο για αυτό το βήμα.
Μη ξεχνάμε πως ένας ασθενής με νευρική ανορεξία έχει αποσυνδεθεί πλήρως από το σώμα του και μπορεί να μην το αισθάνεται σαν ένα ασφαλές μέρος. Έχοντας πάντα σεβασμό προς τις ιδιαίτερες ανάγκες και τους ξεχωριστούς ρυθμούς του κάθε ατόμου, ο διατροφολόγος δρα υποστηρικτικά ώστε να αναπτυχθεί (ξανά) μια σχέση εμπιστοσύνης με το ίδιο του το σώμα.
- Παίρνοντας ρίσκα
Ένα άτομο που πάσχει από νευρική ανορεξία έχει πολύ αυστηρούς κανόνες γύρω από τα τρόφιμα. Έτσι, παρατηρείται υπέρμετρη προσπάθεια ελέγχου της διατροφικής πρόσληψης και αποφυγή συγκεκριμένων τροφίμων, ακόμη και ολόκληρων ομάδων τροφίμων. Ο διατροφολόγος είναι δίπλα στον ασθενή για να τον βοηθήσει να αρχίσει να αισθάνεται ασφάλεια γύρω από τρόφιμα που μέχρι πρότινος απέφευγε και του δημιουργούσαν φόβο. Και σε αυτή την περίπτωση, είναι εξαιρετικά σημαντικό οι πειραματισμοί με νέα τρόφιμα να γίνονται μέσα σε ένα πλαίσιο ασφάλειας για το κάθε άτομο. Στόχος είναι η σταδιακή εξοικείωση με όλα τα τρόφιμα, ώστε να πάψουν να αποτελούν πηγή άγχους και ανησυχίας.
Στο σημείο αυτό, δίνεται έμφαση στην απενοχοποίηση του φαγητού και την κατάργηση της λίστας με «απαγορευμένα» τρόφιμα. Ο διατροφολόγος εξηγεί στο άτομο πως το φαγητό δεν είναι θέμα «ηθικής» και δε δείχνει τίποτα για την προσωπικότητα ενός ατόμου. Το άτομο μετακινείται από τον αυστηρό και απολυταρχικό τρόπο σκέψης γύρω από τα τρόφιμα σε έναν πιο ευέλικτο τρόπο προσέγγισης. Έτσι, ξεκινά να ανακαλύπτει πως το φαγητό είναι πηγή θρέψης, αλλά και απόλαυσης.
Η απενοχοποίηση των τροφίμων «ανοίγει» το δρόμο και για μία καλύτερη κοινωνική ζωή, αυξάνοντας την ποιότητα ζωής των ατόμων. Εάν για παράδειγμα, ένα άτομο φοβόταν να καταναλώσει πίτσα, είναι εξαιρετικά πιθανό μία έξοδος με φίλους να αποτελούσε φοβερή πηγή άγχους ή ακόμη και να απέφευγε τις κοινωνικές επαφές, ακριβώς για να μην εκτεθεί σε συγκεκριμένα τρόφιμα. Ο διατροφολόγος μπορεί να βοηθήσει το άτομο να αναγνωρίσει τα οφέλη που θα του χαρίσει η σταδιακή εξοικείωση με όλα τα τρόφιμα ακόμη και για την κοινωνική του ζωή. Η συγκεκριμένη συνειδητοποίηση μπορεί να ενισχύσει ακόμη περισσότερο το κίνητρο για να τολμήσει αυτό το ρίσκο.
ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ
Αφότου επιτευχθούν οι αρχικοί στόχοι της θεραπείας που αποτελούν βασική προτεραιότητα, ο ρόλος του διατροφολόγου επικεντρώνεται στη δημιουργία μιας υγιούς σχέσης με το φαγητό, η οποία θέλουμε να διαρκέσει για μια ζωή. Βοηθά το άτομο να συνδεθεί με τις ανάγκες του σώματός του, να ανακαλύψει την εσωτερική του σοφία και να την εμπιστευτεί.
Αυτό φαίνεται πως λειτουργεί πολύ θετικά στην ψυχολογία των ατόμων (πέρα από τη μείωση των συμπτωμάτων διατροφικής διαταραχής), καθώς ενισχύει το αίσθημα αυτονομίας, τον αυτοσεβασμό, την αισιοδοξία, την ψυχική ανθεκτικότητα και την ικανότητα αντιμετώπισης δυσκολιών. Κρίνεται χρήσιμο να τονίζονται όλα αυτά κατά τη θεραπεία, ώστε το άτομο να έχει κάτι, στο οποίο να προσδοκά και να ελπίζει.
Μια ζωή πιο φωτεινή, με περισσότερη χαρά που το περιμένει να την υποδεχτεί και να την απολαύσει. Τέλος, ο διατροφολόγος μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά, ώστε το άτομο να αναγνωρίσει την τροφή ως μια μορφή αυτο-φροντίδας και σύνδεσης με τον εαυτό του. Ως το απαραίτητο και αναντικατάστατο μέσο για να ανθίσει και να ζήσει μια αυθεντική ζωή.
ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΤΟΝΙΣΤΕΙ.
- Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Η δίαιτα σε συνδυασμό με την εξιδανίκευση του αδύνατου σώματος αποτελούν δύο από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που συμβάλλουν στην έξαρση των κρουσμάτων. Εστιάστε στην ανάπτυξη μιας θετικής εικόνας σώματος από μικρή ηλικία, η οποία αποτελεί ασπίδα προστασίας έναντι στη διαταραγμένη πρόσληψη τροφής συνολικά.
- Εάν το παιδί σας υποφέρει από νευρική ανορεξία, απευθυνθείτε σε επαγγελματίες υγείας, οι οποίοι είναι εξειδικευμένοι και έχουν κλινική πείρα. Οι διατροφικές διαταραχές μπορούν να θεραπευτούν και είναι άδικο για τα παιδιά να μη δέχονται τη θεραπεία που τους αξίζει, επειδή τους ανέλαβαν άτομα που δεν είναι κατάλληλα εξειδικευμένα. Δώστε ιδιαίτερη έμφαση σε αυτό.
- Θυμηθείτε πως η θεραπεία δεν ολοκληρώνεται με την αποκατάσταση του βάρους. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπάρχει πάντοτε η ευαισθητοποίηση και να εξασφαλίζεται πως ο έφηβος παραμένει μακριά από περιοριστικές συμπεριφορές στο φαγητό (όπως συγκεκριμένα προγράμματα διατροφής με στόχο τη μείωση της ενέργειας) και να υπάρχει παρακολούθηση, ώστε να αξιολογείται το πώς αισθάνεται για το σώμα του (Είναι ικανοποιημένος με το σώμα του; Θέλει να το αλλάξει;) και ποια είναι η σχέση του με το φαγητό (Του δημιουργεί ενοχές; Αποφεύγει συγκεκριμένα τρόφιμα;).