“Ο γιος μου θέλει να πάει σε club και φοβάμαι να τον αφήσω”

Ερώτημα αναγνώστριας

Καλησπέρα σας,

Πραγματικά τα όσα έχω διαβάσει απ’ τις αναρτήσεις σας είναι πολύτιμα και μου δίνουν κουράγιο να αντιμετωπίσω τα ξεσπάσματα του γιού μου, ο οποίος είναι μόλις 13 ετών. Μέσα σ όλα όσα μας έφερε ο κοροναϊός, έχουμε να αντιμετωπίσουμε και το γεγονός ότι δεν μπορεί να καταλάβει το γεγονός ότι είναι επικίνδυνο να τον αφήσω να πάει σε ένα club όπου υπάρχει συνωστισμός και φυσικά είναι αδύνατον να τηρηθούν μέτρα προστασίας. Να σας πω ότι είμαστε διακοπές σε επαρχία και έχει ως πρότυπο παιδιά που μένουν μόνιμα εδώ και είναι πιο ελεύθερα απ’ τους γονείς τους. Υπό κάποιες προϋποθέσεις με τη δική μου παρουσία και μόνο θα του το επέτρεπα. (λόγω ότι μετά τις 11 το βράδυ δεν τον αφήνω να κυκλοφορεί μόνος του).. Του εξηγώ όμως ότι αυτήν τη στιγμή και ως έχουν τα πράγματα είναι αδύνατον να θέσουμε σε κίνδυνο ολόκληρη την οικογένειά μας. Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα, κλάματα, βρισιές, οι γονείς των άλλων παιδιών είναι καλύτεροι και πιο προοδευτικοί, κι όλα αυτά φωνάζοντας… Μέχρι πονοκέφαλος τον έπιασε… Εγώ απλά προσπάθησα να συγκρατήσω τον εαυτό μου για τα όσα άκουσα… Για να τον ηρεμήσω του άφησα μια μικρή ελπίδα στο επόμενο πάρτυ που θα γίνει. Ξέχασα να σας αναφέρω ότι διοργανώνουν κάποια πάρτυ σε αυτό το club και πάνε παιδιά ηλικίας 12 μέχρι 18… Παρ όλα αυτά δε λέει να το καταλάβει, θα γίνει ρεζίλι μου λέει στην παρέα του αν δεν πάει και με αυτό μειώνεται. Πραγματικά δε ξέρω πως να του μιλήσω να με καταλάβει…Του το λέω και είναι ανένδοτος…θα πάω μου λέει… Όσα του είπα για τον κίνδυνο της υγεία του και τής οικογένειάς μας ούτε καν τον άγγιξαν. Σαν να λέει δε πάτε να πάθετε ότι θέλετε…εγώ θα πάω..

Σας τα έγραψα όλα αυτά γιατί δεν έχω κάποιον να με βοηθήσει να το χειριστώ και επιπλέον βλέπω ότι στις απαντήσεις σας δίνετε χρήσιμες πληροφορίες.

Σας ευχαριστώ πολύ για την ανάγνωση του μηνύματος μου. Καλή σας συνέχεια….

---

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Για να κατανοήσετε καλύτερα τη συναισθηματική κατάσταση και τις αντιδράσεις του γιου σας, αρχικά θα σας παραθέσω κάποιες πληροφορίες για την λειτουργία του εγκεφάλου στην εφηβεία τις οποίες και πιθανόν ήδη να γνωρίζετε: Ο εγκέφαλος του εφήβου ακόμα διαμορφώνεται. Ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου που ρυθμίζουν την λήψη αποφάσεων, τον έλεγχο των παρορμήσεων και τον μελλοντικό σχεδιασμό δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμα στην πληρότητά τους. Ταυτόχρονα, τα κέντρα που ρυθμίζουν το συναίσθημα πρωταγωνιστούν, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ανισορροπία μεταξύ της κριτικής σκέψης και λήψης αποφάσεων και του ελέγχου των παρορμήσεων. Οι έφηβοι δεν είναι σε θέση να εκτιμήσουν -στον βαθμό που μπορούν οι ενήλικες- τις συνέπειες των συμπεριφορών τους στο μέλλον, ούτε και να αξιολογήσουν τους κινδύνους που εμπλέκονται σε ορισμένες εκδηλώσεις τους. Γι’ αυτό και βλέπουμε έξυπνους εφήβους να επιδεικνύουν παρορμητικές συμπεριφορές, να δρουν πριν να σκεφτούν και δίχως να εκτιμήσουν τις συνέπειες των πράξεών τους και να εμπλέκονται σε συμπεριφορές υψηλού κινδύνου. Εκτός από τη λειτουργία του εγκεφάλου, τεράστιο ρόλο σε αυτές τις ηλικίες διαδραματίζει και η πίεση από την ομάδα των συνομηλίκων και η φυσική περιέργεια για το καινούριο που διακρίνει την νεανική φάση ζωής του ανθρώπου. Μέσα από μεγάλο αριθμό πειραμάτων  που εξετάζουν τη συμπεριφορά εφήβων όταν είναι μόνοι τους και τη συμπεριφορά τους όταν είναι με παρέα, έχει αποδειχθεί κατ’ επανάληψη ότι μέσα στο πλαίσιο της ομάδας η πιθανότητα για εμπλοκή σε συμπεριφορές υψηλού κινδύνου αυξάνεται κατακόρυφα.

Έχοντας λοιπόν αυτά τα δεδομένα κατά νου μπορείτε να ερμηνεύσετε καλύτερα τις ανάγκες που εκφράζει ο γιος σας και γιατί του είναι τόσο σημαντική η συμμετοχή σε οτιδήποτε βλέπει να κάνουν οι συνομήλικοι. Η κατανόηση θα σας βοηθήσει επίσης πιστεύω στο να μην παίρνετε τις αντιδράσεις του προσωπικά. Δεν πιστεύω ότι ο γιος σας αδιαφορεί για την υγεία της οικογένειας. Απλά για εκείνον έχει προτεραιότητα η συμμετοχή στη διασκέδαση της παρέας γιατί λόγω ηλικίας αδυνατεί να εκτιμήσει τις πιθανές συνέπειες στο μέλλον και να αξιολογήσει την επικινδυνότητα του συνωστισμού. Νομίζω ότι η ερμηνεία της συμπεριφοράς του μέσα από την συγκεκριμένη οπτική θα σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τα δικά σας συναισθήματα θυμού που διακρίνω ότι αισθάνεστε εκλαμβάνοντας τη συμπεριφορά του ως «αδιαφορία» για την οικογένεια. Αυτό δηλαδή που πιστεύω ότι εκφράζει ο γιος σας, δεν είναι «ας πάθετε ότι θέλετε, εγώ θα πάω». Αυτό που εκφράζει είναι: «δεν νομίζω ότι θα πάθει κανείς τίποτα και εγώ πρέπει να είμαι εκεί γιατί όλα τα άλλα παιδιά της ηλικίας μου θα είναι και δεν θέλω να χάσω την ευκαιρία να διασκεδάσω».

Κατά τη γνώμη μου, το club είναι χώρος για μεγαλύτερες ηλικίες από την ηλικία του γιου σας. Έχουμε βέβαια συνηθίσει στην εποχή μας σε μια πρώιμη εκδήλωση συμπεριφορών από τους εφήβους που ολοένα και σε μικρότερες ηλικίες εμπλέκονται σε καταστάσεις που είναι πιθανό να μην έχουν την αναπτυξιακή ωριμότητα να διαχειριστούν.  Εδώ προκύπτει το ζήτημα της οριοθέτησης μέσα από την σταδιακή και ηλικιακά κατάλληλη για την ηλικία του εφήβου αυτονομία. (Για επιπλέον ενημέρωση πάνω στο ζήτημα της οριοθέτησης και της σπουδαιότητάς της σας προτείνω να ανατρέξετε στα προηγούμενα άρθρα μου στο efiveia.gr: «Η σημαντικότητα των ορίων στην εφηβεία» και «Δεν μπορώ να επιβάλλω όρια στον έφηβο, τι να κάνω;») Δοκιμάστε επίσης να παρακινήσετε τον έφηβο στο να ανακαλύψει δραστηριότητες που θα γεμίσουν τον χρόνο του δημιουργικά και θα τον κάνουν να νιώσει καλά για τον εαυτό του. Είναι πιθανό μέσα από την ανακάλυψη προσωπικών ενδιαφερόντων, η επιλογή του club να του φαίνεται λιγότερο δελεαστική και να πάψει ο ίδιος να συσχετίζει την συμμετοχή του στα πάρτυ με το αίσθημα για την προσωπική του αξία και επάρκεια.

Πρώτα απ’ όλα, πιστεύω πως είναι απαραίτητο να αλλάξετε τους όρους της μεταξύ σας επικοινωνίας. Πολύ καλά κάνετε που συγκρατείτε τον εαυτό σας και δεν φέρνετε τη σύγκρουση στα άκρα. Ταυτόχρονα, θα σας πρότεινα να θέσετε ξεκάθαρους κανόνες και όρια στην επικοινωνία και να αρνηθείτε τη συζήτηση με το γιο σας μέσα σε ατμόσφαιρα επιθετικότητας και μέσα σε φωνές. Συμφωνήστε από πριν τους επικοινωνιακούς όρους για τη συζήτησή σας και φροντίστε να τηρούνται και από τις δύο πλευρές. Όταν λοιπόν ο γιος σας κατορθώσει να σας μιλάει σε ήρεμο τόνο και χωρίς αγένεια, ακούστε τον προσεκτικά. Δώστε του το περιθώριο να σας εκφράσει τις επιθυμίες του και τη δική του λογική για τα πράγματα. Εκφράστε την αντίθεσή σας και τη διαφωνία σας μέσα από λογικά επιχειρήματα και επίσης σε ήπιους τόνους χωρίς φωνές και αγένεια. Προσέξτε να μην επιχειρήσετε να υποβαθμίσετε τη σπουδαιότητα της επιθυμίας που εκφράζει και προσπαθήστε να του μεταδώσετε το μήνυμα ότι την κατανοείτε και τη σέβεστε. Επίσης, προσέξτε να μην υποβαθμίσετε τη σπουδαιότητα και την αλήθεια των συναισθημάτων του. Αναγνωρίστε και αποδεχθείτε τον θυμό, την απογοήτευση το αίσθημα αδικίας που εκφράζει. Βοηθήστε τον στο να εκφράσει αυτά τα συναισθήματά του με τρόπους που να μην διακρίνονται από έλλειψη σεβασμού. Υπενθυμίστε στον γιο σας μέσα από τα λόγια σας αλλά και μέσα από τη δική σας συμμετοχή στην επικοινωνία ότι η έλλειψη σεβασμού για τους άλλους, αντικατοπτρίζει έλλειψη σεβασμού για τον εαυτό μας.  (Για επιπλέον ενημέρωση πάνω στο ζήτημα της επικοινωνίας και της διαχείρισης των συγκρούσεων σας προτείνω να ανατρέξετε στα προηγούμενα άρθρα μου στο efiveia.gr: «Διαχείριση συγκρούσεων: Πότε η σιωπή είναι χρυσός» και «Όταν οι γονείς χάνουν τον έλεγχο».)

Χρησιμοποιήστε αυτό το πεδίο σύγκρουσης ως ευκαιρία για συζήτηση με το παιδί σας. Συζητήστε με τον γιο σας για τη δική σας οικογένεια και με παραδείγματα που σας αφορούν δώστε του να καταλάβει πώς ο κόσμος των δικών σας αξιών επιδρά στη λήψη αποφάσεων. Συχνά είναι δύσκολο ακόμα και για εμάς τους ενήλικες να διαφοροποιηθούμε από τάσεις που υπερισχύουν στο κοινωνικό σύνολο ακόμα και αν δεν μας εκφράζουν ή ακόμα και αν δεν τις θεωρούμε σωστές και σύμφωνες με τον δικό μας κώδικα αξιών. Για τους εφήβους αυτού του είδους η διαφοροποίηση είναι ακόμα πιο δύσκολη λόγω της σημασίας που έχει ο κύκλος των συνομηλίκων και η ανάγκη τους να ανήκουν. Είναι λοιπόν ευκαιρία για τον γιο σας να εκτιμήσει την αξία της διαφοροποίησης. Αναγνωρίστε του την ανάγκη να ανήκει, βοηθήστε τον όμως ταυτόχρονα να αναγνωρίσει και ο ίδιος την ανάγκη να διαφοροποιείται. Είναι ευκαιρία να μάθει ότι δεν χρειάζεται να συμμορφώνεται προκειμένου να ανήκει. Και είναι επίσης ευκαιρία να σκεφτεί ζητήματα προτεραιοτήτων και ανάληψης ευθύνης. Είναι αλήθεια ότι μέσα σε συμπεριφορές που έχουν μαζικό χαρακτήρα υπάρχει το στοιχείο της μετάθεσης της ευθύνης. Και αυτό είναι κάτι που ο γιος σας θα πρέπει να αρχίσει να μαθαίνει ώστε να το χρησιμοποιήσει ως δεξιότητα στη λήψη αποφάσεων καθώς μεγαλώνει.

Η πανδημία μας υπενθύμισε ότι ο καθένας μας αναλαμβάνει την προσωπική του ευθύνη για κάτι που αφορά τις εξελίξεις σε κοινωνικό επίπεδο. Μας έμαθε ότι δεν μπορούμε να γυρνάμε από την άλλη και να αφήνουμε σε ένα «απρόσωπο» σύνολο τις ευθύνες για αυτά που κάνουμε και για αυτά που δεν κάνουμε. Προσπαθήστε λοιπόν να εμπλέξετε το παιδί σας σε αυτού του είδους την οπτική, γιατί θα τον βοηθήσει να αναγνωρίζει το πεδίο της προσωπικής ευθύνης για τις αποφάσεις του. Τέλος, είναι ευκαιρία για τον γιο σας -όσο και αν είναι δύσκολο- να εξασκηθεί στον έλεγχο της παρόρμησης και να μάθει να αναβάλλει πράγματα που θα ήθελε, ώστε να τα πραγματοποιήσει στον κατάλληλο χρόνο. Με λίγα λόγια, χρησιμοποιήστε την κρίση αυτή ως ευκαιρία για θετική και ανοιχτή επικοινωνία με το παιδί σας και για να θέσετε από κοινού τις βάσεις για συναισθηματικές ιδιότητες και ψυχοκοινωνικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες για τη ζωή.

Συμφωνώ μαζί σας φυσικά στην αναγκαιότητα να κατανοήσουν τα παιδιά, όπως και οι ενήλικες, τη σημασία της αποφυγής του συνωστισμού μέσα σε αυτή την επικίνδυνη και αβέβαιη περίοδο που διανύουμε. Σε πρακτικό επίπεδο, γνωρίζετε άλλες οικογένειες στην περιοχή; Έχετε συζητήσει με άλλους γονείς; Μήπως θα μπορούσατε να έρθετε σε επαφή με γονείς άλλων εφήβων -ειδικά των μικρότερων σε ηλικία- και να τους εκθέσετε τις απόψεις σας για το θέμα της ανάληψης συλλογικής και ατομικής ευθύνης αυτή την περίοδο; Αν είστε και εσείς πιο ξεκάθαροι σε σχέση με το τι σας αφορά και τι δεν σας αφορά από τη στάση και τις επιλογές των άλλων οικογενειών, αυτό το μήνυμα θα περάσει και στο παιδί σας και σε αυτή τη φάση, αλλά και γενικότερα. Κατά τη γνώμη μου, η διαπραγμάτευση με τον γιο σας δεν θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το τι κάνουν οι άλλες οικογένειες, εκτός αν πρόκειται για επιλογές που θεωρείτε σωστές και θέλετε να ακολουθήσετε τις άλλες οικογένειες ως προς αυτές.

Επίσης, θα σας πρότεινα να αναζητήσετε τη συμβουλή του ειδικού πάνω στο ζήτημα της επικινδυνότητας του συνωστισμού. Πολλές φορές οι έφηβοι αρνούνται να δεχθούν ως έγκυρη την άποψη που εκφράζουν οι γονείς τους, μπορεί όμως να πειστούν αν ακούσουν ανθρώπους που είναι ειδικοί σε έναν τομέα. Έτσι, μια κίνηση που θα μπορούσατε να κάνετε, είναι να συζητήσετε με τον οικογενειακό σας γιατρό. Εκθέστε του το ζήτημα που σας απασχολεί και ζητήστε του να συζητήσει με τον έφηβο μέσα από το πρίσμα της έκθεσης γεγονότων και επιστημονικών δεδομένων που αφορούν τη μετάδοση και εξάπλωση του ιού. Χρησιμοποιήστε την ιατρική αυθεντία ως όρο στη διαπραγμάτευση με τον έφηβο. Με απλά λόγια, προσπαθήστε να περάσετε το μήνυμα ότι κάτι που μας «απαγορεύει», ή μας αποθαρρύνει σοβαρά από το να κάνουμε ο γιατρός, δεν το διαπραγματευόμαστε. Αυτά λοιπόν που σας ανέφερα πιο πάνω ως ευκαιρία για εξάσκηση  του γιου σας σε βασικές δεξιότητες διαχείρισης συναισθημάτων, λήψης αποφάσεων, διαφοροποίησης του ατομικού από το συλλογικό, υγιή έκφραση της ανάγκης του ανήκειν (Αναζητήστε σχετικά στο efiveia.gr: «Η σημασία της συναισθηματικής νοημοσύνης στην εφηβεία»), εκφράζονται επιπλέον μέσα από το μήνυμα ότι αυτό που μας «απαγορεύει» ο γιατρός, δεν το διαπραγματευόμαστε ακόμα και αν οι άλλοι γύρω μας συμπεριφέρονται ανεύθυνα. Αναζητήστε και σχετικά βίντεο ή ενημερωτικά κείμενα στο διαδίκτυο ώστε να αποκτήσει το παιδί σας μια πιο ρεαλιστική εικόνα των παραμέτρων που αφορούν τη μετάδοση και εξάπλωση του ιού και για τα μέτρα προφύλαξης που οφείλουμε να λαμβάνουμε.