- “Με αγχώνει πολύ η πιθανότητα να συνάψει ερωτική επαφή ο γιος μου με κορίτσι” - 15 Ιουλίου 2024
- “H κόρη μου με ανησυχεί επειδή γράφει στις φίλες της πολλά ψέματα σαν να θέλει να την λυπούνται” - 18 Ιουνίου 2024
- “Το αγόρι της κόρης μου είχε ένα τροχαίο και κατέληξε…” - 10 Απριλίου 2024
Γράφει στο efiveia.gr η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου
Συχνά οι γονείς παραπονούνται για τον τρόπο που τους μιλούν τα παιδιά τους που βρίσκονται στην εφηβεία. Λένε ότι δέχονται φραστική επίθεση από τους εφήβους που όχι απλά τους αντιμιλάνε, αλλά τους μιλούν άσχημα, προσβλητικά, και επιθετικά.
Οι κανόνες επικοινωνίας μέσα στην οικογένεια είναι ένα ζήτημα που σχετίζεται με την οριοθέτηση του εφήβου. Οι κανόνες φυσικά δεν τίθενται όταν μπαίνουν τα παιδιά στην εφηβεία, ούτε επιβάλλονται μέσω εξαναγκασμού. Είναι κανόνες που διέπουν τη λειτουργία της οικογένειας από την αρχή της ζωής των παιδιών και της σχέσης μας μαζί τους, και καθορίζουν ως ένα βαθμό την ποιότητα των σχέσεων και το συναισθηματικό κλίμα της οικογένειας.
Τι είδους συναισθηματικό κλίμα επικρατεί μέσα σε μια οικογένεια όταν τα μέλη επικοινωνούν με ηρεμία, με διάθεση για κατανόηση και ανταλλαγή απόψεων και οπτικών, χωρίς φωνές, βρισιές και ξεσπάσματα; Τι είδους συναισθηματικό κλίμα διαμορφώνεται μέσα σε μια οικογένεια όταν η επικοινωνία χαρακτηρίζεται από φωνές, βρισιές, ξεσπάσματα θυμού,συγκρουσιακή ατμόσφαιρα, απόπειρα για επιβολή και εξαναγκασμό; Είναι αυτονόητο ότι ο δεύτερος τρόπος επικοινωνίας δημιουργεί κλίμα έντασης, εχθρικότητας, αρνητισμού και έλλειψης συνεννόησης. Αν η οικογένειά μας χαρακτηρίζεται από τέτοιου είδους δυσλειτουργικά πρότυπα επικοινωνίας, το πιθανότερο είναι ότι με την είσοδο των παιδιών στην εφηβεία η επιθετικότητα και ο αρνητισμός θα ενταθούν.
Αν βλεπουμε ότι ο έφηβος μιλάει άσχημα, επιθετικά και προσβλητικά, τότε ως πρώτη κίνηση οφείλουμε να ρίξουμε μια προσεκτική ματιά στις δικές μας επιλογές στην επικοινωνία με τα παιδιά μας. Τι είδους επικοινωνιακά πρότυπα έχουμε χρησιμοποιήσει και εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε και στην μεταξύ μας επικοινωνία και στην προσέγγιση των παιδιών μας; Πώς τους συμπεριφερόμαστε; Με ποιο τρόπο τους μιλάμε; Πώς συμπεριφερόμαστε και μιλάμε μεταξύ μας; Μήπως καταφεύγουμε συχνά σε φωνές, βρισιές και επιθετικό τρόπο έκφρασης των επιθυμιών, των παραπόνων και των συναισθημάτων μας;
Εννοείται ότι εμείς οι γονείς ως ενήλικες είμαστε οι κύριοι ενορχηστρωτές του επικοινωνιακού κλίματος μέσα στην οικογένεια. Οφείλω να σας υπενθυμίσω ότι λειτουργούμε ως πρότυπα για τα παιδιά μας τα οποία από μικρή ηλικία μαθαίνουν να επικοινωνούν μέσα από τον τρόπο που επικοινωνούμε εμείς. Τους κανόνες της επικοινωνίας τους μεταδίδουμε στα παιδιά μας μέσα από αυτά που κάνουμε εμείς οι ίδιοι. Και φυσικά δεν έχει κανένα νόημα το να ζητάμε από τα παιδιά μας να τηρούν κανόνες που εμείς οι ίδιοι δεν τηρούμε. Με απλά λόγια, δεν μπορούμε να απαιτούμε από τον έφηβο να μην βρίζει όταν εμείς οι ίδιοι βρίζουμε. Δεν μπορούμε να απαιτούμε να μην φωνάζει όταν εμείς οι ίδιοι φωνάζουμε. Μέσα από τη δική μας συμπεριφορά είτε επικυρώνουμε, είτε ακυρώνουμε κάθε απόπειρα για επιβολή κανόνων.
Κάθε οικογένεια διαθέτει ένα δικό της ιδιαίτερο επικοινωνιακό στυλ που ανταποκρίνεται στον δικό της ιδιαίτερο χαρακτήρα και υπόβαθρο. Ετσι, σε κάποιες οικογένειες μπορεί να υπάρχει μεγαλύτερου βαθμού ανοχή για χρήση γλώσσας slang, ή μπορεί να υιοθετείται ένα στυλ πιο ανεπίσημης γλωσσικής έκφρασης. Αυτό δεν είναι βέβαια κακό, αλλά χρειάζεται προσοχή στο να μην υιοθετούν οι γονείς ρόλους εφήβων στις εκφράσεις και τη συμπεριφορά τους γιατί αυτό αποδυναμώνει το ρόλο τους και μπορεί να προκαλεί θυμό στον έφηβο. Με άλλα λόγια η ισορροπία ανάμεσα σε ένα χαλαρό στυλ επικοινωνίας, και στη διατήρηση του γονεϊκού ρόλου είναι λεπτή και χρειάζεται να είμαστε σε διεργασία ενημερότητας για να την διατηρούμε. Το ζητούμενο για κάθε οικογένεια είναι να γνωρίζει πού βρίσκεται το όριο μεταξύ γλωσσικής έκφρασης που απομακρύνεται από τους κοινωνικούς τύπους και της γλώσσας που περιλαμβάνει επιθετικότητα, υποτίμηση, προσβολές και οποιουδήποτε άλλου είδους λεκτική κακοποίηση και φυσικά να μην ξεπερνά αυτό το όριο. Αν δείτε ότι χρησιμοποιείτε άσχημες εκφράσεις, και επιθετική γλώσσα όταν προσεγγίζετε τον έφηβο, αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να αλλάξετε ώστε να μπορέσει και ο έφηβος να αλλάξει τη δική του συμπεριφορά.
Έτσι, αντί να επικεντρωθείτε στον έφηβο και τη συμπεριφορά του σας προτείνω αρχικά να επικεντρωθείτε στην επικοινωνία μέσα στην οικογένεια και να προσπαθήσετε να απαντήσετε το εξής ερώτημα: Τι είδους σχέσεις μέσα στην οικογένεια είναι αυτές που δίνουν το περιθώριο, που επιτρέπουν την συνδιαλλαγή με υβριστική γλώσσα και προσβολές; Κατά πόσο και με ποιους τρόπους είμαστε συνυπεύθυνοι για αυτού του είδους την επικοινωνία; Θέλουμε να διατηρήσουμε αυτά τα επικοινωνιακά πρότυπα στην οικογένειά μας ή θέλουμε να τα αλλάξουμε; Αν εμείς οι ίδιοι κάνουμε κάποιες αλλαγές προς την υιοθέτηση θετικών προτύπων επικοινωνίας και έκφρασης, είναι σίγουρο ότι θα ακολουθήσει και ο έφηβος.
Υπάρχει όμως και η πιθανότητα οι γονείς να ακολουθούν θετικό τρόπο έκφρασης και προσέγγισης του εφήβου που δεν περιλαμβάνει λεκτική επιθετικότητα αλλά παρόλα αυτά ο έφηβος να χρησιμοποιεί προσβλητική γλώσσα και να γίνεται συστηματικά επιθετικός προς τους γονείς. Σ’ αυτή την περίπτωση πρέπει να διερευνήσουμε τους λόγους για τους οποίους ο έφηβος συμπεριφέρεται με αυτό τον τρόπο. Τι είδους μήνυμα μας στέλνει μέσα από τη συμπεριφορά του; Υπάρχει κάτι που τον προβληματίζει, τον στενοχωρεί τον αγχώνει; Υπάρχει κάτι στη μεταξύ μας σχέση που δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του; Αν επικεντρώσουμε σε αυτού του είδους τα ζητήματα, τότε θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε και να καθοδηγήσουμε τον έφηβο να ορίσει και να κατανοήσει τα συναισθήματα και τις δυσκολίες του και να διεκδικήσει τις επιθυμίες του με θετικούς όρους.
Συζητήστε με τον έφηβο πώς σας κάνει η συμπεριφορά του να αισθάνεστε. Προκαλέστε τον να μπει στη θέση σας. Ζητείστε του να σκεφτεί ο ίδιος αν πράγματι θέλει να συνεχίσει να σας φέρεται με άσχημο τρόπο ή αν έχει κίνητρο να αντικαταστήσει την αρνητική του προσέγγιση με θετική έκφραση και επικοινωνία. Το ζητούμενο είναι να κατανοήσει ο έφηβος τη σημασία του αμοιβαίου σεβασμού στις σχέσεις. Αν εσείς τον σέβεστε, μπορείτε να απαιτήσετε να σας σέβεται και εκείνος. Επίσης θα πρέπει να τον βοηθήσετε να κατανοήσει ότι η θετική προσέγγιση των άλλων αποτελεί κομμάτι του σεβασμού που οφείλουμε στον εαυτό μας. Αρνηθείτε τον διάλογο μέσα σε συνθήκες σύγκρουσης και λεκτικής βίας. Μην συνεχίζετε τη συζήτηση με τον έφηβο όταν σας μιλάει άσχημα και θέστε ως προϋπόθεση για τη συνέχιση της συζήτησης το να μιλάτε όλοι με τρόπο που να μην προσβάλλει, να μην θίγει να μην μειώνει τους συνομιλητές.
Αν ο έφηβος είναι γενικά ευγενικός και με τη συμπεριφορά του εκφράζει σεβασμό προς εσάς και τη σχέση σας, και αν η παρέκκλιση από θετικούς όρους επικοινωνίας είναι σποραδική, θα σας πρότεινα να την συζητάτε μεν αλλά να μην μένετε σε αυτήν. Εξηγήστε στον έφηβο ότι όλοι μπορεί να αισθανόμαστε κατά καιρούς θυμωμένοι ή αδικημένοι, αλλά ο τρόπος με τον οποίο εξωτερικεύουμε αυτά τα συναισθήματα είναι αυτός που επιλέγουμε ανάλογα με το τι είδους σχέσεις επιθυμούμε να έχουμε με τα σημαντικά για τη ζωή μας πρόσωπα. Αν στο πλαίσιο της συζήτησης ο έφηβος σας προσβάλλει ή σας μιλήσει άσχημα, μπορείτε να τον διακόψετε προτείνοντας να συνεχίσετε αργότερα τη συζήτηση όταν θα είστε όλοι ήρεμοι. Στον κατάλληλο χρόνο μπορείτε να του επισημάνετε τι ήταν ακριβώς αυτό που σας έθιξε, σας στενοχώρησε και σας πλήγωσε εκθέτοντας τα συναισθήματά σας χωρίς επικριτική και μειωτική διάθεση. Έτσι, θα κατανοήσει ο έφηβος την οπτική και τη θέση σας, και εφόσον η σχέση σας είναι μια σχέση αμοιβαίου σεβασμού θα μπει στη διαδικασία να ανταποκριθεί σε αυτήν. Ας μην ξεχνάμε ότι η εφηβεία είναι εποχή αμφισβήτησης και στην ανάγκη του να εκφράσει τη δική του προσωπικότητα ο έφηβος μπορεί να καταφεύγει σε υπερβολές, να γίνεται απότομος και απόλυτος. Μεγαλώνοντας θα βρει τον τρόπο να είναι ο εαυτός του χωρίς να έχει την ανάγκη να διαφοροποιείται με ακραίους τρόπους από τους γονείς. Η υπομονή σ’ αυτή την περίπτωση είναι ευθύνη του ενήλικα που είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται καλύτερα τη συνολικότερη εικόνα των πραγμάτων. Ας μην ξεχνάμε επίσης να μην παίρνουμε τις αντιδράσεις του εφήβου προσωπικά και όπου μπορούμε να τις αντιμετωπίζουμε με μια δόση χιούμορ ώστε να αποσυμφορίζονται δύσκολες καταστάσεις και να ισορροπούν εκ νέου οι σχέσεις. Επιβραβεύσετε τον έφηβο για κάθε προσπάθεια που κάνει να επικοινωνήσει με θετικούς όρους. Και πάλι εδώ χρειάζεται να βρείτε τη σωστή ισορροπία μεταξύ του να μην υπερβάλλετε όπου δεν χρειάζεται, να λάβετε υπόψη σας τις ιδιαιτερότητες της εφηβείας ως μεταβατικής φάσης ζωής και ταυτόχρονα να μην ανεχθείτε συμπεριφορές που προσβάλλουν και αλλοιώνουν το είδος της σχέσης που επιθυμείτε να έχετε με το παιδί σας.
Αν ο έφηβος συστηματικά δεν ανταποκρίνεται στην θετική προσέγγιση από πλευράς σας, τότε είναι πιθανό να χρειάζεστε τη βοήθεια του ειδικού. Ο ειδικός θα σας βοηθήσει να ανοίξετε τη δίοδο επικοινωνίας με το παιδί σας και θα βοηθήσει τον ίδιο τον έφηβο στις επιλογές του ως προς την έκφραση των συναισθημάτων και των επιθυμιών του. Τέλος, ο ειδικός θα μπορέσει να διαγνώσει αν η αρνητική συμπεριφορά και έκφραση του εφήβου υποκρύπτει κάποιου είδους ψυχοσυναισθηματική δυσλειτουργία που χρειάζεται να αντιμετωπιστεί.
2 σχόλια
Θα ήθελα να ρωτήσω κάτι. Όταν συγγενείς δίνουν χαρτζιλίκι στα παιδιά στην εφηβεία, θα πρέπει να τα αφήνουμε να τα δαχειριζονται οι ίδιοι ιδιαίτερα όταν υπάρχουν πολλες οικονομικές υποχρεώσεις για τις σπουδές τους?
Σας ευχαριστούμε για την επικοινωνία.
Μπορείτε να στείλετε το ερώτημά σας στο info@efveia.gr και ένας από τους Επιστημονικούς μας Συνεργάτες θα σας απαντήσει!