- “Ο σύζυγός μου απαγόρεψε στην κόρη μας να βγαίνει με τον φίλο της” - 4 Δεκεμβρίου 2023
- “Ένας έφηβος προβάλει τη δύναμή του μέσω του χρήματος και προσβάλλει τον γιο μου” - 20 Οκτωβρίου 2023
- Ό,τι και να τον ρωτήσω, θυμώνει! - 11 Οκτωβρίου 2023
Ερώτημα αναγνώστριας:
Είμαι γεμάτη με όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα που αισθάνεται μια μητέρα όταν συγκρούεται με τον 14χρονών… μόλις γιο της. Εκεί που κυλούσαν όλα ήρεμα ξαφνικά στο γυμνάσιο όλα αλλάζουν. Γενικά θέλω να σας αναφέρω ότι είμαστε από τις οικογένειες που δίνουμε πολλή αγάπη ο ένας στον άλλο. Αυτό που έχει αρχίσει και χαλάει την ηρεμία της οικογένειας είναι οι ατελείωτες ώρες του γιου μου στο “play station” και γενικά στο διαδίκτυο. Νιώθω αδύναμη να τα βάλω με αυτό το “θηρίο” με αποτέλεσμα οι τσακωμοί μας πλέον να είναι καθημερινοί! Δεν επιλέγω να το αποσυνδέσω γιατί πιστεύω ότι η στέρηση θα του κάνει μεγαλύτερο κακό. Τι θα μπορούσα να κάνω μιας και όσες φορές έχω προσπαθήσει να του βάλω όρια …δεν τα τηρεί.
Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου
Είναι αλήθεια ότι η είσοδος στην εφηβεία φέρνει τα παιδιά και τους γονείς αντιμέτωπους με καινούριες καταστάσεις που οι οικογένειες δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν εύκολα. Συχνά οι γονείς αισθάνονται απογοητευμένοι, ματαιωμένοι ή ακόμα και θυμωμένοι όταν δεν καταφέρνουν να επικοινωνήσουν με τα παιδιά τους με θετικούς και λειτουργικούς τρόπους. Ένα θετικό στοιχείο που περιγράφετε είναι η καλή σχέση που έχετε οικοδομήσει με το παιδί σας στα προηγούμενα χρόνια. Αν λοιπόν είχατε ως πρόσφατα μια καλή επικοινωνία, τότε θα πρέπει να προσπαθήσετε να την αποκαταστήσετε ώστε να μπορέσετε να υποστηρίξετε και ταυτόχρονα να προστατεύσετε τον έφηβο παρέχοντας μια ασφαλή βάση από την οποία θα εξερευνήσει τον κόσμο.
Η ενασχόληση των παιδιών και των εφήβων με το διαδίκτυο είναι ένα ζήτημα που απασχολεί τους επιστήμονες από το χώρο της ψυχικής υγείας και των νευροεπιστημών ενώ ακόμα αποτελεί, σε μεγάλο βαθμό αχαρτογράφητη περιοχή τόσο ως προς τις βραχυπρόθεσμες όσο και ως προς τις μακροπρόθεσμες πιθανές επιπτώσεις στον ψυχισμό και την συναισθηματική και κοινωνική ζωή των εφήβων και των ενηλίκων.
Θα σας πρότεινα όμως να αποφύγουμε τη δαιμονοποίηση της τεχνολογίας. Η τεχνολογία και οι εφαρμογές της είναι αναπόφευκτος δρόμος για τα παιδιά του σήμερα και του αύριο. Η τεχνολογία και οι τρόποι επικοινωνίας και ψυχαγωγίας που προσφέρει είναι ένα πεδίο το οποίο οφείλουμε ως γονείς να κατανοήσουμε γιατί αποτελεί μέρος του κόσμου των παιδιών μας. Πιστεύω πως ο ρόλος της οικογένειας είναι να κατευθύνει τα παιδιά προς μία συνετή χρήση της τεχνολογίας και των εφαρμογών της. Η προσωπική μου άποψη είναι πως δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά ως προς τα χαρακτηριστικά που ορίζουν μια συνετή χρήση είτε πρόκειται για το ίντερνετ είτε για παλαιότερες εφαρμογές της τεχνολογίας. Με άλλα λόγια, παλαιότερα οι γονείς μπορεί να παραπονούνταν για τον έφηβο που βλέπει ασταμάτητα τηλεόραση ή που περνά ατελείωτες ώρες μιλώντας στο τηλέφωνο. Το μέσο είναι βέβαια διαφορετικό και φυσικά το διαδίκτυο έχει πράγματι πλευρές που, όπως λέτε, το κάνουν «θηρίο». Είναι ένα μέσο διαδραστικό και με τεράστιες δυνατότητες που ενδέχεται να οδηγήσουν τους νεαρούς χρήστες εκτός από την ανακάλυψη συναρπαστικών κόσμων και σε επικίνδυνες και απειλητικές για την φυσική και συναισθηματική τους υπόσταση καταστάσεις.
Η προσέγγιση όμως της οικογένειας ως προς το ζήτημα των ορίων δεν πιστεύω πως είναι και τόσο διαφορετική. Στην δική σας περίπτωση, υπάρχει το θετικό μιας καλής σχέσης, όπως λέτε. Αν λοιπόν έχετε ανοιχτή και θετική επικοινωνία με τον έφηβο τότε θα είναι σίγουρα πιο ανοιχτός και δεκτικός στην απόπειρα από πλευράς σας να θέσετε όρια στη χρήση του διαδικτύου, όπως βέβαια και σε οποιοδήποτε άλλο σημαντικό θέμα στη ζωή του. Αν αισθάνεστε ότι έχετε «αποτύχει» καθώς λέτε ότι ο γιος σας δεν τηρεί τα όρια που προσπαθείτε να θέσετε, τότε ίσως είναι καιρός να δοκιμάσετε την οριοθέτηση με άλλους τρόπους. Αρχικά θα πρέπει να αναρωτηθείτε και να προσπαθήσετε να διερευνήσετε γιατί ο γιος σας δεν τηρεί τα όρια. Είναι όρια στα οποία έχετε καταλήξει μετά από συζήτηση και διαπραγμάτευση ή μήπως ο έφηβος νιώθει ότι τα όρια του επιβάλλονται χωρίς ο ίδιος να κατανοεί τη λογική τους; Ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή να βρείτε μία μέση οδό ώστε και να ικανοποιούνται οι ανάγκες του εφήβου και από την άλλη να του είναι κατανοητοί και αποδεκτοί οι περιορισμοί που επιχειρείτε να επιβάλλετε.
Έχετε απόλυτο δίκιο όταν λέτε πως η απαγόρευση δεν θα έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η απαγόρευση θα δημιουργήσει αντίδραση και θα οδηγήσει σε πόλωση της σχέσης. Η εμπειρία μου με έχει οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι η απαγόρευση, όπως γενικά οι αρνητικές και τιμωρητικές προσεγγίσεις, φέρνουν τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Αυτό είναι κάτι που επιβεβαιώνεται φυσικά και από σχετικές έρευνες. Επίσης, οι καθημερινοί τσακωμοί στους οποίους αναφέρεστε είναι σίγουρο ότι επιβαρύνουν το οικογενειακό κλίμα και έχουν κόστος στη σχέση σας με το παιδί σας. Μήπως η χρήση του διαδικτύου έχει γίνει αναμέτρηση δυνάμεων μεταξύ σας; Θυμηθείτε ότι και η αναμέτρηση δυνάμεων δημιουργεί θυμό και αντιδραστικότητα και έχει τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα πάνω στη συμπεριφορά που κρίνουμε ότι χρειάζεται τροποποίηση.
Συζητείστε με το γιο σας εκθέτοντας τα επιχειρήματά σας. Αφήστε τον να εκφράσει τη γνώμη του. Επισημάνετέ του γιατί ακριβώς πιστεύετε ότι θα πρέπει να μειώσει τις ώρες που περνά στον υπολογιστή. Εκθέστε του τις ανησυχίες σας. Τι είναι αυτό που σας προβληματίζει; Έχουν επηρεαστεί αρνητικά οι σχολικές του επιδόσεις; Έχει απομονωθεί και απομακρυνθεί από παρέες και φίλους; Έχει χάσει το κίνητρό του για εξωσχολικές δραστηριότητες και εξόδους; Έχει χάσει το κίνητρό του για δημιουργικές ασχολίες; Είναι νευρικός, ευέξαπτος, αντιδραστικός; Αν μπορείτε να απαντήσετε αυτές τις ερωτήσεις, μπορείτε και να μοιραστείτε τις ανησυχίες σας με τον γιο σας. Προσέξτε όμως να μην αισθανθεί ότι τον κατακρίνετε και τον κατηγορείτε. Δείξτε του την εικόνα που βλέπετε με στόχο να τον παρακινήστε σε μια διαδικασία να στραφεί προς τον εαυτό του και να αποφασίσει ο ίδιος αν είναι ικανοποιημένος με τον εαυτό του στην παρούσα φάση. Γενικά, οι άνθρωποι επιδιώκουν αλλαγές όταν αναπτύσσουν εσωτερικό κίνητρο για την αλλαγή. Όταν δηλαδή αισθανθούν ότι οι ίδιοι δεν είναι ικανοποιημένοι και χρειάζεται να κάνουν κάποια αλλαγή για να νιώσουν καλύτερα με τον εαυτό τους και τη ζωή τους.
Οι συμπεριφορές βέβαια που γίνονται συνήθεια αλλάζουν δύσκολα. Αν η ενασχόληση του γιου σας με το διαδίκτυο και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια έχει αποκτήσει χαρακτηριστικά εθιστικής συμπεριφοράς, τότε καλό θα ήταν να αναζητήσετε τη βοήθεια του ειδικού για την τροποποίησή της.
Θα σας πρότεινα ακόμα να εξετάσετε τη σχέση τη δική σας με την τεχνολογία και τις εφαρμογές της. Τι συμβαίνει γενικά στην οικογένεια ως προς το χρόνο που αφιερώνεται στη χρήση κινητού και οθονών; Σας το προτείνω αυτό γιατί όσο και αν σας φαίνεται περίεργο συχνά εμείς οι γονείς ζητάμε από τα παιδιά μας να αλλάξουν πρότυπα συμπεριφοράς που και εμείς οι ίδιοι δεν είμαστε σε θέση να διαχειριστούμε. Μην ξεχνάτε ότι λειτουργούμε ως πρότυπα για τα παιδιά μας και είναι πιθανό να χρειάζεται να αλλάξουμε εμείς κάτι πριν μπορέσουν να μπουν τα παιδιά στην λογική να αλλάξουν.
Οι απαγορεύσεις και οι τιμωρίες δεν βοηθούν. Αυτό όμως που βοηθά είναι να δείξουμε μέσα από λόγια και μέσα από το δικό μας παράδειγμα στους εφήβους έναν άλλο τρόπο χρήσης της τεχνολογίας και κυρίως έναν άλλο τρόπο ζωής που να περιλαμβάνει μεγαλύτερα περιθώρια για έκφραση δημιουργικότητας.