Με προβληματίζει η μετάβαση της κόρης μου από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο

Ερώτημα αναγνώστριας

Καλημέρα σας,

Καταρχήν σας ευχαριστώ για την πολύτιμη βοήθεια που προσφέρετε σε εμάς τους γονείς. Ειδικά στην εφηβεία των παιδιών μας, που οι γονείς αρχίζουμε να νιώθουμε οτι πλέον “χάνουμε” τον έλεγχο  και κάποιες συμπεριφορές των παιδιών μας, μας κάνουν να σηκώνουμε” τα χέρια ψηλά’.

Αυτό που με προβληματίζει λοιπόν αυτό το διάστημα, είναι η μετάβαση της κόρης μου, από το δημοτικό στο γυμνάσιο. Είναι από την πρώτη στιγμή αρνητική με το νέο της περιβάλλον, γιατί όπως λέει δεν έχει φίλους και στην ουσία αρνείται  να κάνει νέες φιλίες, γιατί πιστεύει ότι τα περισσότερα  παιδιά  στην τάξη της γνωρίζονται ήδη επειδή προέρχονται από το ίδιο δημοτικό, ενώ εκείνη έχασε όπως λέει όλες τις ‘κολλητές’ της φίλες…… με αποτέλεσμα να στεναχωριέται καθημερινά και να έχει κακή διάθεση. Προσπαθώ να την πλησιάσω, αλλά τις περισσότερες φορές χάνω την υπομονή μου γιατί επιμένει να αλλάξει σχολείο!!!! Καταλαβαίνω ότι είναι δύσκολο για εκείνη να αποχωρίζεται τα κορίτσια που έκανε παρέα ,αλλά της εξηγώ ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες και να μην τα παρατάμε και να προσπαθήσει να προσεγγίσει κάποια παιδιά η ίδια. Δυστυχώς όμως δεν θέλει ή  ….δεν μπορεί!

 Γενικά είναι ένα πολύ καλό  και συνεργάσιμο παιδί αλλά και πολύ ευαίσθητο. Πολλές φορές από φίλες της απογοητευόταν και πάντα εκδήλωνε την ανάγκη να βρει επιτέλους μια σωστή φίλη. Η αλήθεια είναι ότι η ίδια είναι πολύ δοτική με τις φίλες της αλλά δεν  βλέπει πάντα ανταπόκριση!! Όσο ευαίσθητη όμως είναι, άλλο τόσο δυναμική είναι ,δηλαδή  της αρέσει να μαθαίνει νέα πράγματα, για παράδειγμα ξεκίνησε να μαθαίνει μόνη της τα ιδεογράμματα της κινέζικης γλώσσας και αγαπάει πολύ τα ζώα. Από εξωτερική άποψη που στην εφηβεία παίζει καλώς ή κακώς ρόλο…., είναι ένα πολύ εμφανίσιμο κορίτσι ,αλλά ποτέ δεν είχε και μεγάλη αυτοπεποίθηση, και θεωρεί “ψώνια” αυτές που το “παίζουν” όμορφες…… Σας περιγράφω λίγο τον χαρακτήρα της για να σας δώσω να καταλάβετε τί παιδί είναι.

Από την οικογένειά της παίρνει πολύ αγάπη ,σαν μαμά όμως το παραδέχομαι, είμαι υπερπροστατευτική, γενικά όμως θέλω να πιστεύω είμαι  κοντά στα παιδιά μας. Προσπαθώ λίγο περισσότερο μαζί της, επειδή σαν κορίτσι που είναι στην εφηβεία της πιστεύω ότι  πρέπει να είμαι κοντά της διακριτικά (όχι πάντα) δηλαδή έχει τύχει να με πιάσει να κρυφακούω όταν μιλάει στο κινητό της με κάποια φίλη της.

Η αλήθεια είναι ότι πιστεύω ότι η συγκεκριμένη φίλη που έχει ‘κολλήσει” τόσο πολύ μαζί της από το καλοκαίρι που ξεκίνησαν να κάνουν παρέα είναι η αιτία που θέλει να αλλάξει σχολείο. Την παίρνει συνέχεια τηλέφωνο και συνήθως της μιλάει για το αγόρι που έχει γνωρίσει ο οποίος τυχαίνει να  είναι στο σχολείο της κόρης μου και γείτονας μας. Της έχω πει ότι δεν θέλω και δεν είναι σωστό να μιλάει τόσο πολύ στο κινητό της.

Πιστεύω ότι η κόρη μου έχει ενθουσιαστεί από αυτό το κορίτσι επειδή είναι πιο “προχωρημένη” από εκείνη και έχει πέσει με τα” μούτρα” σε αυτή τη φιλία., θέλει να την βλέπει συνέχεια και εγώ μερικές φορές αντιδρώ άσχημα λέγοντας της ότι εξαρτάται από αυτή τη φιλία ….που δεν ξέρω αν τελικά είναι πραγματική. Απλά δεν θέλω να απογοητευτεί!!

Δεν ξέρω τι να  κάνω …… να δεχτώ να αλλάξει σχολείο ή να προσπαθήσω να της αλλάξω γνώμη και με ποιον τρόπο??

Μπορεί και να κάνω λάθος για το κορίτσι αυτό και όντως να έχει βρει επιτέλους μια φίλη που την κάνει να αισθάνεται άνετα και να καταλαβαίνει η μία την άλλη. Πώς όμως να δεχτώ να αλλάξει σχολείο απλά και μόνο για αυτό το λόγο, είναι σωστό ή να παραμείνει στο σχολείο της και απλά να βρει τρόπους να κάνει και άλλες γνωριμίες  χωρίς να προσκολλάται σε μία μόνο φίλη????

Σας παρακαλώ για την γνώμη σας μήπως και καταφέρω να βοηθήσω το παιδί μου με τον καλύτερο τρόπο.

---

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Το ερώτημά σας μεταφέρει ένα αίσθημα φροντίδας για την κόρη σας, ταυτόχρονα όμως αποπνέει και αυξημένο άγχος και υπερπροστατευτικότητα.  Πριν λοιπόν επικεντρώσουμε στην κόρη σας και στην διαχείριση της κοινωνικής και συναισθηματικής της ζωής, ας επικεντρωθούμε στα δικά σας συναισθήματα για τη μετάβαση του παιδιού σας από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο και για τα ανοίγματα που επιχειρεί εκτός οικογένειας. Όπως και η ίδια σωστά επισημαίνετε, οι έφηβοι χρειάζονται την διακριτική μας καθοδήγηση. Δεν χρειάζονται  έτοιμες  λύσεις στα ζητήματα που τους απασχολούν, αλλά τα συναισθηματικά, ψυχολογικά και κοινωνικά εφόδια ώστε να βρίσκουν οι ίδιοι τις λύσεις.  Επίσης, χρειάζεται να αφήνουμε το περιθώριο στα παιδιά και τους εφήβους να κάνουν λάθη, καθώς τα λάθη αποτελούν σημαντικό κομμάτι της βιωματικής εμπειρίας της μάθησης. Όσο και αν δεν θέλετε να πληγωθεί και να απογοητευτεί η κόρη σας, δεν μπορείτε – ούτε και θα ήταν σωστό ακόμα και αν μπορούσατε – να ζήσετε εσείς τις εμπειρίες της κόρης σας προκειμένου να λειτουργήσετε ως ασπίδα σε οτιδήποτε αρνητικό. Η προσπάθεια των νεαρών ατόμων να δημιουργήσουν δεσμούς εκτός της οικογένειας είναι μια διαδικασία με εμπόδια, απογοητεύσεις και ματαιώσεις. Αυτά τα εμπόδια, τις απογοητεύσεις και τις ματαιώσεις πρέπει οι έφηβοι να μάθουν να τα διαχειρίζονται. Αν στερήσει κανείς από τον/την έφηβο την ευκαιρία να μάθει μέσα από τις εμπειρίες και τα λάθη του, του στερεί ταυτόχρονα και την ευκαιρία να ωριμάσει. Δώστε λοιπόν το περιθώριο στην κόρη σας να δημιουργήσει σχέσεις και φιλίες, να πειραματιστεί, να χαρεί  και να απογοητευτεί, ώστε να μάθει να δημιουργεί συναισθηματικούς δεσμούς που να καλύπτουν τις ανάγκες της.

Από την περιγραφή σας μου δημιουργείται η αίσθηση ότι έχετε παγιδευτεί σε φαύλο κύκλο στην επικοινωνία σας. Αν παρατηρήσετε προσεκτικά τι συμβαίνει, νομίζω πως θα διαπιστώσετε  ότι η καθημερινότητά σας κυριαρχείται από το ίδιο μοτίβο στην επικοινωνία σας: από την προσπάθειά σας δηλαδή να στηρίξετε την κόρη σας στις δυσκολίες της και την επαναλαμβανόμενη αντίδραση της κόρης σας που ζητά να αλλάξει σχολείο. Αυτού του είδους ο φαύλος κύκλος είναι ενδεικτικός του ότι η κόρη σας είναι κλειστή στην προσέγγισή σας, άρα δεν έχει νόημα να επιμένετε στην ίδια προσέγγιση. Πώς να διακόψετε το φαύλο κύκλο; Θα σας πρότεινα να δώσετε το χώρο και τον  χρόνο που έχει ανάγκη το παιδί σας να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες χωρίς να αγχώνεστε υπερβολικά για το πώς θα πάνε τα πράγματα στο καινούριο σχολείο και χωρίς να ανυπομονείτε υπερβολικά για την ομαλή έκβαση της προσαρμογής. Μπορεί πράγματι η κόρη σας να περνάει μια φάση άρνησης. Δώστε της το περιθώριο να δει τον εαυτό της μέσα στην νέα κατάσταση, να αναγνωρίσει και να διαχειριστεί  τα συναισθήματά της. Μπορείτε διακριτικά να την στρέψετε προς αυτή την κατεύθυνση, ώστε να περάσει από το επίπεδο του αρνητισμού και της κακής διάθεσης, στην ενδοσκόπηση ώστε να εντοπίσει τις επιθυμίες της και στην υιοθέτηση επιλογών που θα την οδηγήσουν στο να τις πραγματοποιήσει. Εκφράστε το ενδιαφέρον σας για τις φιλίες και την κοινωνική ζωή της κόρης σας, καθοδηγήστε την όσο και όπου χρειάζεται, μην επιμένετε όμως στο να εξασφαλίσετε ότι τα πράγματα θα εξελιχθούν όπως ακριβώς θα θέλατε. Έχει λάβει από εσάς το μήνυμα ότι χρειάζεται να προσπαθήσει να δημιουργήσει σχέσεις στο νέο της σχολείο. Αφήστε την ίδια να αξιοποιήσει το μήνυμά σας με τον δικό της τρόπο.

Όσο για την αλλαγή σχολείου, αυτό είναι ένα ζήτημα που κατά τη γνώμη μου πρέπει να διαχωριστεί από την κοινωνική ζωή της κόρης σας. Οι φιλίες σε αυτές τις ηλικίες δεν είναι σταθερές καθώς στην πρώτη φάση της εφηβείας τα άτομα διαμορφώνουν σταδιακά ένα προσωπικό τρόπο έκφρασης. Οι νεαροί έφηβοι μπαίνουν στην διαδικασία δημιουργίας σχέσεων με τους συνομηλίκους, εκφράζοντας τις αλλαγές σε προσωπικό επίπεδο και μέσα  από αλλαγές στις επιλογές ατόμων και ομάδων. Μπορεί η κόρη σας να εξιδανικεύει τις φιλίες της από το Δημοτικό σχολείο, η δική σας οπτική όμως είναι διαφορετική. Εσείς ως μητέρα αναγνωρίζετε και στοιχεία αμφιθυμίας για το πόσο αυτές οι σχέσεις κάλυπταν την κόρη σας συναισθηματικά και κοινωνικά. Αυτό που χρειάζεται λοιπόν η κόρη σας είναι να μάθει να αναγνωρίζει μεταξύ ισότιμων και υγιών σχέσεων και σχέσεων εκμετάλλευσης. Εδραιώνοντας το αίσθημα επάρκειας για τον εαυτό της, θα προσανατολιστεί προς τη δημιουργία υγιών σχέσεων μέσα από την πεποίθηση ότι αυτές της αξίζουν. Όλες αυτές οι διεργασίες είναι φυσικά σταδιακές και διαμορφώνονται μέσα από την βιωματική εμπειρία των εφήβων.

Αυτά ισχύουν και για την πρόσφατη φιλία της κόρης σας στην οποία διακρίνετε στοιχεία «προσκόλλησης». Θα σας πρότεινα να της επισημαίνετε συγκεκριμένες καταστάσεις που σας προβληματίζουν, αντί να μεταφέρετε στην κόρη σας ένα γενικό μήνυμα της δικής σας δυσαρέσκειας για τη σχέση αυτή. Αν κρίνετε αρνητικά τη νέα της φίλη, η κόρη σας είναι πιθανό να αντιδράσει ενδυναμώνοντας τη σχέση μαζί της. Θυμηθείτε ότι αμφισβητώντας την ικανότητά της να επιλέγει φίλους, βάζετε ερωτηματικό στην εμπιστοσύνη που της έχετε και την ωθείτε να βάζει και η ίδια ερωτηματικό στην εμπιστοσύνη που έχει στον εαυτό και τις επιλογές της. Φυσικά και δεν εννοώ ότι οι νεαροί έφηβοι πρέπει να είναι ανεξέλεγκτοι στην κοινωνική τους ζωή. Χρειάζεται να βρούμε τη σωστή ισορροπία μεταξύ του βαθμού αυτονομίας που έχει ανάγκη ο/η έφηβος ώστε να σχετιστεί εκτός οικογένειας και της διακριτικής εποπτείας που οφείλουμε να έχουμε ώστε να προστατεύσουμε τον/την έφηβο από επικίνδυνες σχέσεις. Έχετε λόγο να απορρίπτετε τη σχέση της με το άλλο κορίτσι; Τι είναι αυτό που σας προβληματίζει ή σας ανησυχεί; Ξεκαθαρίστε το η ίδια για τον εαυτό σας ώστε να περάσετε και ξεκάθαρο μήνυμα στην κόρη σας. Το ότι το άλλο κορίτσι είναι πιο «προχωρημένο» μπορεί πράγματι όπως λέτε να είναι το κίνητρο της κόρης σας για τη φιλία αυτή. Το «πιο προχωρημένο» μπορεί να είναι μια διάσταση που έχει ανάγκη η κόρη σας στην παρούσα φάση ώστε να διαμορφώσει τις προσωπικές της επιλογές πέρα από το πλαίσιο της οικογένειας. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Πρόκειται για  μια φυσιολογική διαδικασία διαμόρφωσης ταυτότητας μέσα από την διαφοροποίηση από την οικογένεια και τον κόσμο των ενηλίκων. Είναι το άλλο κορίτσι «προχωρημένο» με τρόπους που σας κάνουν να ανησυχείτε για πιθανή εμπλοκή της κόρης σας σε αυτοκαταστροφικές εκδηλώσεις ή συμπεριφορές υψηλού κινδύνου; Αν ναι, φροντίστε να εξηγήστε στην κόρη σας με ακρίβεια και σαφήνεια τις ανησυχίες σας. Αν όχι, αφήστε την κόρη σας να ανακαλύψει μόνη της αν αυτή η φιλία της ταιριάζει. Σας υπενθυμίζω επίσης ότι αυτή είναι μια ηλικία που οι έφηβοι, και ιδιαίτερα τα κορίτσια, συχνά δημιουργούν σχέσεις αποκλειστικότητας με την «κολλητή» τους φίλη. Δώστε ευκαιρίες για κοινωνικοποίηση της κόρης σας και σε άλλα πλαίσια και δραστηριότητες και αφήστε την να ανοιχτεί και σε άλλα άτομα. Συζητήστε μαζί της, όπως ήδη συζητάτε, για την ανάγκη να διευρύνει την κοινωνική της ζωή, χωρίς όμως να επιμένετε και να δημιουργείτε άθελά σας ένα κλίμα κατηγορίας και ενοχής για τις επιλογές της.

Δεν γνωρίζω κατά πόσο είναι πραγματοποιήσιμη η αλλαγή σχολείου. Μην αφήνετε όμως το θέμα να διαιωνίζεται. Ξεκαθαρίστε τη δική σας στάση και περάστε την στην κόρη σας. Για ποιους λόγους θα επιδιώκατε την αλλαγή σχολείου; Ζυγίζοντας τα υπέρ και τα κατά, ποιο θα ήταν το πραγματικό όφελος για το παιδί σας; Μην επιτρέψετε το ζήτημα της αλλαγής σχολείου να γίνεται ούτε πεδίο αναμέτρησης δυνάμεων, ούτε πεδίο χειρισμού από την πλευρά του παιδιού σας. Αν εσείς ξεπεράσετε τα διλήμματά σας, θα δώσετε και στο παιδί σας μια ξεκάθαρη απάντηση για το τι μπορεί ή δεν μπορεί να γίνει. Με απλά λόγια, όσο εκκρεμεί το ενδεχόμενο αλλαγής σχολείου, η κόρη σας δεν θα προσαρμόζεται στο νέο περιβάλλον.

Με λίγα λόγια λοιπόν, αν εσείς μπείτε στη διαδικασία να ελέγξετε το άγχος και την διάθεσή σας για υπερπροστασία της κόρης σας θα μπορέσετε να διακόψετε τη δυσλειτουργία στην επικοινωνία σας.

Προσπαθήστε να εκτιμήσετε, χωρίς συναισθηματική φόρτιση, πώς και πόσο σας έχει ανάγκη το παιδί σας. Το ζητούμενο για την  κόρη σας είναι να  καταφέρει να ισορροπήσει τις διάφορες πλευρές της στην προσωπική και κοινωνική της ζωή, να βρει τρόπους να εκφράσει την ευαισθησία και τον δυναμισμό της με τρόπους λειτουργικούς και θετικούς που να οδηγούν στη συναισθηματική ωριμότητα. Για να της «επιτρέψετε» την ομαλή μετάβαση, είναι απαραίτητο να διαχειριστείτε τα συναισθήματά σας σε σχέση με το μεγάλωμα της κόρης σας. Έτσι, θα μπορέσετε να βρείτε την ισορροπία ανάμεσα στο να ενθαρρύνετε και να υποστηρίξετε τη σταδιακή της αυτονόμηση και διαφοροποίηση και το άνοιγμά της προς τον έξω κόσμο και ταυτόχρονα να την προστατεύσετε.