“Η κόρη μου σε μια στρεσογόνα κατάσταση, αυτοτραυματίστηκε”

Ερώτημα αναγνώστριας

Γεια σας και καλή χρονιά. Πρόσφατα έμαθα για το site σας και  ήθελα να σας εκφράσω τα συγχαρητήρια μου για την καλή δουλειά σας. Ήθελα και εγώ τις συμβουλές σας για ζητήματα που αφορούν την κόρη μου, η οποία είναι 14 χρονών. Από την προεφηβεία ως και τώρα είναι ένα παιδί που με προβληματίζει  με τη συμπεριφορά και τις σκέψεις της. Μετά δε το κλείσιμο της πανδημίας έχει ενταθεί αυτό.

Είναι συνεχώς σε στάση άμυνας απέναντι μας, δε θέλει να μιλά μαζί μας και γενικά σε ότι και αν πούμε αντιδρά. Έχει χαμηλή αυτοπεποίθηση όσο αφορά το σχολείο μιας και η καραντίνα της άφησε πολλά κενά τα οποία δε θέλει να καλύψει με φροντιστήριο.

Τελευταία, σε μια έντονη και στρεσογόνα της κατάσταση αυτοτραυματίστηκε στους αστραγάλους της. Κράτησα όσο μπορούσα την ψυχραιμία μου και τη ρώτησα γιατί το έκανε και μου απάντησε πως αυτό τη βοήθησε να αποβάλλει το στρες. Όταν τη ρώτησα τι την στρεσάρει μου απάντησε πως αδυνατεί να ανταπεξέλθει στο σχολείο και νιώθει πως είναι μάταιο να προσπαθεί.

Ένα άλλο που μου είπε είναι πως νιώθει πως της αρέσουν και τα κορίτσια και τα αγόρια και πως γενικά φοβάται πως δε θα την αποδεχτούμε ούτε την καταλαβαίνουμε. Κάτι άλλο που με προβληματίζει είναι πως όταν θυμώνει με κάποιον έχει τάση επιθετική και εκδικητική απέναντι του θέλοντας να του κάνει κακό.

Είναι πολλά τα θέματα που σας είπα, συγγνώμη με τον κατακλυσμό των θεμάτων που έθεσα, όμως δεν έχω κάποιον άλλο να συμβουλευτώ μιας και είμαστε σε νησί χωρίς ειδικό ….θα εκτιμούσα μια άμεση απάντησή σας για το πώς θα χειριστώ όλα αυτά που η αλήθεια με έχουν παραλύσει και τρομάξει αδυνατώντας να τα αντιμετωπίσω.

Δεν  ξέρω αν όλα αυτά είναι της εφηβείας ή μήπως υπερβάλλω …Ευχαριστώ

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Θα ξεκινήσω την απάντησή μου από την έκφρασή σας που αναφέρεται σε «κατακλυσμό» προβλημάτων γιατί αυτό είναι το πρώτο ζήτημα κατά τη γνώμη μου που χρειάζεται διαχείριση. Όπως είναι ήδη πιθανό να διαπιστώνετε, όσο «κατακλύζεστε» από τα έντονα συναισθήματά σας και από το αίσθημα χάους και αβοηθησίας που δημιουργείται από τον αριθμό και την πολυπλοκότητα των προκλήσεων που καλείστε να αντιμετωπίσετε, τόσο δεν θα μπορείτε να αντιδράσετε. Με άλλα λόγια, πρέπει άμεσα να βγείτε από την κατάσταση «παραλυσίας» και «τρόμου» στην οποία αναφέρεστε, προκειμένου να μπορέσετε να ανταποκριθείτε στον ρόλο σας. Φροντίστε τους εαυτούς σας ως γονείς για να είστε σε θέση να βοηθήσετε και το παιδί σας. Σε σχέση με τα παραπάνω λοιπόν, η  απάντησή μου στο αν υπερβάλλετε, είναι αρνητική. Όχι, δεν υπερβάλλετε και πολύ σωστά κάνετε και αναζητάτε μια αρχική κατεύθυνση στις αναζητήσεις σας από το efiveia.gr.

Η άποψή μου είναι ότι η οικογένειά σας χρειάζεται την άμεση βοήθεια του ειδικού. Βρίσκεστε σε ιδιαίτερα κρίσιμη φάση και γι’ αυτό θα σας πρότεινα να μην καθυστερήσετε την αναζήτηση υποστήριξης για την οικογένειά σας και εξατομικευμένης παρέμβασης για το παιδί σας. Αυτήn τη στιγμή η κόρη σας υιοθετεί ένα αυτοκαταστροφικό πρότυπο διαχείρισης των ζητημάτων που την προβληματίζουν και την δυσκολεύουν. Αν εδραιωθεί, αυτό το πρότυπο αποφόρτισης συναισθημάτων μέσω του αυτοτραυματισμού, είναι πολύ δύσκολο να ανατραπεί. Με άλλα λόγια, κάθε μέρα που περνάει στη διάρκεια της οποίας η κόρη σας χρησιμοποιεί τον αυτοτραυματισμό ως δίοδο για αποφόρτιση, «μαθαίνει» στον εαυτό της ότι αυτός είναι ένας αποδεκτός τρόπος για την επίλυση προβλημάτων.

Χρειάζεται λοιπόν το συντομότερο δυνατό ο κατάλληλος ειδικός να της εξηγήσει πώς εδραιώνεται ο φαύλος κύκλος μεταξύ αρνητικών συναισθημάτων και της δυσλειτουργικής αποφόρτισής τους, αλλά και πώς διακόπτεται αυτός ο φαύλος κύκλος. Ταυτόχρονα, μέσα από τη συνεργασία της με τον ειδικό της ψυχικής υγείας, η κόρη σας θα διδαχθεί εναλλακτικές επιλογές και στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων και θα μάθει πώς να εκφράζει τα συναισθήματά της με λειτουργικούς τρόπους.

(Για τον αυτοτραυματισμό μπορείτε να διαβάσετε σχετικά στο efiveia.gr: «Αυτοτραυματισμός στην εφηβεία» και «Πώς να προστατέψω το παιδί μου από τον αυτοτραυματισμό και τις κακές επιρροές;» )

Έχετε δίκιο να αναφέρεστε σε πολλά ανοιχτά «μέτωπα» προς διαχείριση στη ζωή του παιδιού σας. Τα ζητήματα αυτά είναι βέβαια ζητήματα της εφηβείας εφόσον σχετίζονται με την δόμηση της ταυτότητας, μέρος της οποίας αποτελεί και ο σεξουαλικός προσανατολισμός. Επίσης, και η σχέση με το σχολείο, οι επιδόσεις, οι προσδοκίες, οι δυσκολίες ως προς το μαθησιακό τομέα είναι ζητήματα της εφηβείας.

Η πρώτη προτεραιότητα ως προς το ζήτημα του σχολείου είναι να αλλάξει το αίσθημα ματαίωσης που αποκομίζει η κόρη σας από τη σχέση της με το σχολείο στην παρούσα φάση. Μόνο έτσι θα ενεργοποιήσει το κίνητρό της ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σχολείου στο μέτρο των δυνατοτήτων της. Για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει να εντοπιστούν με ακρίβεια οι δυνατότητές της καθώς και οι ελλείψεις και οι αδυναμίες της. Χρειάζεται να αποκτήσετε μια ακριβή εκτίμηση των δυσκολιών της κόρης σας. Πώς εξηγούνται τα μαθησιακά κενά; Μήπως υπάρχουν αδιάγνωστες μαθησιακές δυσκολίες που οδηγούν την κόρη σας σε παραίτηση από την προσπάθεια; Είναι πιθανό να χρειάζεται και κάποια αλλαγή στη δική σας στάση όσο αφορά το σχολείο και τις επιδόσεις της. Αν για παράδειγμα ήσασταν στο παρελθόν πιεστικοί στο ζήτημα των επιδόσεων, χρειάζεται τώρα να δείξετε διάθεση για κατανόηση και μέσα από την κατανόηση των δυσκολιών να αναδιαμορφώσετε τη στάση σας και το διάλογο με το παιδί σας. Επίσης, δεν μου είναι ξεκάθαρο γιατί αρνείται να δεχθεί τη βοήθεια του φροντιστηρίου. Είναι κάτι που έχετε δοκιμάσει; Τι λόγους προβάλλει η κόρη σας μέσα από την άρνησή της; Μήπως  χρειάζεται κάποιου είδους εξατομικευμένη βοήθεια προκειμένου να καλύψει τα κενά της;

(Για τη διαχείριση ζητημάτων που σχετίζονται με το σχολείο, σας προτείνω να διαβάσετε σχετικά άρθρα στο efiveia.gr: «Ναι στην ενθάρρυνση, όχι στην πίεση», «Ο γιος μου δεν διαβάζει καθόλου, τα έχει παρατήσει εντελώς», «Ο γιος μου έχει αρνητική διάθεση απέναντι στο σχολείο», «Ο γιος μου δεν θέλει να πάει στο φροντιστήριο»)

Για να τα διαπιστώσετε όλα αυτά, τους παράγοντες δηλαδή που δημιουργούν και συντηρούν την παραίτηση του παιδιού σας από τις απαιτήσεις του σχολείου, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η μεταξύ σας σχέση να επιτρέπει τη θετική επικοινωνία. Όσο η κόρη σας είναι αμυντική και δεν σας επιτρέπει παρέμβαση στον κόσμο της και στα ζητήματα που την αφορούν, τόσο δεν θα μπορείτε να την βοηθήσετε. Γι’ αυτό και είναι αυτονόητο κατά τη γνώμη μου ότι χρειάζεστε βοήθεια και κατάλληλες κατευθύνσεις προκειμένου να βελτιώσετε τους όρους της μεταξύ σας επικοινωνίας και να καλλιεργήσετε ένα θετικό συναισθηματικό κλίμα μέσα στην οικογένειά σας.

(Για ζητήματα επικοινωνίας με τους εφήβους και τη διαχείριση σχετικών προβλημάτων, σας προτείνω να διαβάσετε σχετικά στο efiveia.gr: «Διαχείριση συγκρούσεων: Πότε η σιωπή είναι χρυσός», «Ο έφηβος γιος μου, μου μιλάει άσχημα. Τι να κάνω;»)

Ως προς το ζήτημα του ερωτικού και σεξουαλικού προσανατολισμού, αυτό που αναρωτιέμαι είναι γιατί η κόρη σας πιστεύει ότι δεν θα την αποδεχθείτε και δεν θα την καταλάβετε. Έχουν κάποια βάση οι ανησυχίες της; Αν απαντάτε θετικά, τότε χρειάζεται εσείς οι γονείς πρώτα να διερευνήσετε τις απόψεις και τις πεποιθήσεις σας σε σχέση με την ομοφυλοφιλία και την αμφιφυλοφιλία και να αλλάξετε τυχόν πεποιθήσεις και προσδοκίες για το παιδί σας και τη ζωή του που σας κρατούν εγκλωβισμένους σε άκαμπτα πρότυπα σκέψης. Αν οι φόβοι της κόρης σας δεν έχουν βάση, τότε συζητήστε μαζί της φροντίζοντας μέσα από τα λόγια σας και μέσα από τη γενικότερη στάση σας να της μεταδώσετε το μήνυμα της άνευ όρων αποδοχής σας. Δεν χρειάζεται να κάνετε κάτι άλλο. Τα υπόλοιπα, η διαμόρφωση δηλαδή της σεξουαλικής ταυτότητας της κόρης σας είναι δικό της ζήτημα και μπορεί να μοιραστεί τους προβληματισμούς της με τον ειδικό που θα την καθοδηγήσει στο πώς θα ενσωματώσει θετικά αυτή τη διάσταση στο αίσθημα για τον εαυτό της.

(Για τη στάση των γονέων απέναντι στον/στην ομοφυλόφιλο/η έφηβο/η σας προτείνω να διαβάσετε τα προηγούμενα άρθρα μου στο efiveia.gr: «Ομοφυλοφιλία στην εφηβεία», «Τι χρειάζεται ο ομοφυλόφιλος έφηβος από τους γονείς»)

Τέλος, το ζήτημα στο οποίο αδυνατώ να σας κατευθύνω χωρίς να έχω περισσότερα στοιχεία στη διάθεσή μου, είναι αυτό της επιθετικότητας στην οποία αναφέρεστε. Δεν μου είναι ξεκάθαρο τι εννοείτε όταν λέτε ότι η κόρη σας έχει τάσεις εκδικητικότητας και επιδιώκει να προξενεί «κακό» όταν θυμώνει. Πόσο συχνές είναι για παράδειγμα οι εκρήξεις θυμού της κόρης σας; Τι είδους εκδηλώσεις περιλαμβάνει η έκφραση του θυμού της; Και τι είδους κακό επιδιώκει να προξενεί στους άλλους και με τι τρόπους; Αν είχα απαντήσεις στα πιο πάνω ερωτήματα, τότε θα μπορούσα να εκτιμήσω αν υποκρύπτεται κάποιου είδους σοβαρό ψυχοσυναισθηματικό πρόβλημα ή κάποια διαταραχή σε αυτές τις εκδηλώσεις. Χρειάζεται να μιλήσετε στον ειδικό για το ζήτημα αυτό προκειμένου να του δώσετε μια ακριβή εικόνα των διαστάσεων που εμπλέκονται, ώστε να εκτιμήσει την κρισιμότητα αυτής της κατάστασης και να σας καθοδηγήσει ανάλογα.

Συνοψίζοντας, αν δεν αναφερόσασταν σε συμπεριφορά αυτοτραυματισμού, δεν θα προσπαθούσα από πλευράς μου να σας επιστήσω την προσοχή στην ιδιαίτερα επείγουσα διάσταση των ζητημάτων που θίγετε. Αυτή τη στιγμή όμως η κόρη σας, σας «εκβιάζει» με τον τρόπο της να αναλάβετε πρωτοβουλία για αναζήτηση βοήθειας χωρίς καθυστέρηση. Ακούστε λοιπόν το καμπανάκι του κινδύνου και συνεχίστε στα επόμενα βήματα μετά από την πρώτη γραπτή επικοινωνία σας με το efiveia.gr.