- «Θα γίνω ρεζίλι…» Η διαταραχή κοινωνικού άγχους στην εφηβεία - 28 Μαρτίου 2023
- Φοβίες: Ο ρόλος της οικογένειας στην υποστήριξη του εφήβου - 16 Μαρτίου 2023
- Φόβοι και φοβίες - 9 Μαρτίου 2023
Ερώτημα αναγνώστριας
Καλημέρα. Πιστεύω ότι είμαι μια μαμά με πολλές ανασφάλειες. Δεν ξέρω αν κάνω το σωστό.
Η κόρη μου είναι στην Γ’ Λυκείου και ετοιμάζεται για τις Πανελλήνιες εξετάσεις. Έχει μια σχέση με ένα αγόρι 21 ετών, ο οποίος εργάζεται.
Σε αυτή τη φάση βλέπω ότι η κόρη μου είναι πολύ πιεσμένη, αλλά δεν μπορώ να καταλάβω αν είναι από τα μαθήματα ή την πιέζει το αγόρι για να βρεθούν. Έχει πολλά νεύρα, στο σπίτι της φταίνε όλα. Όπως και να μιλήσω, το παίρνει στραβά. Δεν μπορώ να κάνω τα στραβά μάτια πάντα, έχω άλλα δύο κορίτσια μικρότερα. Αυτό που λέει συνεχώς είναι ότι μας βαρέθηκε και ότι δεν μας θέλει. Γενικότερα είναι ένα παιδί που δεν θα εξωτερικεύσει συναισθήματα. Είναι κλεισμένη στον εαυτό της, δεν μπορώ να την καταλάβω και πολλές φορές στεναχωριέμαι γι’ αυτό.
Απαντά Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου
Θα ξεκινήσω με το να σας επισημάνω ως θετικό το γεγονός πως αναγνωρίζετε ότι έχετε πολλές ανασφάλειες. Ως ένα βαθμό, ο ρόλος του γονέα δημιουργεί σε όλους ανασφάλειες. Όλοι οι γονείς ανησυχούν για την σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών τους. Όλοι οι γονείς προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο ασφάλειας για τα παιδιά τους. Και φυσικά καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά προκύπτουν πιο σύνθετες ανασφάλειες που μας κάνουν να αναρωτιόμαστε αν πράγματι ανταποκρινόμαστε στον ρόλο μας και αν όπως λέτε κάνουμε το «σωστό». Εδώ οφείλω να σας υπενθυμίσω ότι ο γονεϊκός ρόλος δεν είναι κάποιου είδους δοκιμασία μέσα από την οποία αξιολογούμαστε. Ο γονεϊκός ρόλος είναι η δημιουργία και η διατήρηση υγιούς σχέσης με τα παιδιά μας. Μέσα από αυτή την αλλαγή οπτικής, επικεντρωνόμαστε όχι στο να μην κάνουμε λάθη στην προσέγγισή μας, αλλά στο να επιδιώκουμε μια προσέγγιση που να κρατά ανοιχτή τη δίοδο επικοινωνίας με τα παιδιά μας.
Θα σας πρότεινα λοιπόν ως πρώτο βήμα να εντοπίσετε με ακρίβεια – είτε μόνη σας, είτε με την βοήθεια του ειδικού – τις ανασφάλειές σας. Τι σας προβληματίζει στον μητρικό σας ρόλο; Τι σας ανησυχεί για το παρόν και το μέλλον των παιδιών σας; Τι πιστεύετε για τη σχέση σας με τα παιδιά σας; Εντοπίζετε κάποιες αδυναμίες στην επικοινωνία σας; Τι πιστεύετε ότι θα μπορούσατε ή θα έπρεπε να αλλάξετε στην προσέγγισή σας;
Το δεύτερο βήμα είναι να δείτε πώς αυτές σας οι ανασφάλειες επηρεάζουν τη σχέση σας με τα παιδιά σας. Σε τι είδους συμπεριφορές και αντιδράσεις μπορεί να σας οδηγήσουν οι ανασφάλειές σας; Πώς εκλαμβάνονται αυτές οι αντιδράσεις από τα παιδιά σας και σε τι αντιδράσεις τα οδηγούν; Αν εντοπίσετε αυτές τις παραμέτρους στην επικοινωνία σας, θα οδηγηθείτε πιο εύκολα στο να ερμηνεύσετε κάποιες από τις αντιδράσεις των παιδιών σας, και πιο συγκεκριμένα της μεγαλύτερης κόρης σας, που σας προβληματίζουν.
Ας δούμε τώρα τι συμβαίνει με την κόρη σας. Αναφέρεστε στην αντιδραστικότητα που εκφράζει η κόρη σας απέναντί σας. Δεν γνωρίζω αν αυτή η αντιδραστικότητα προέκυψε πρόσφατα ή είναι παγιωμένος τρόπος έκφρασης της κόρης σας από μικρότερες ηλικίες. Συχνά οι έφηβοι γίνονται αντιδραστικοί όταν δεν βρίσκουν άλλους τρόπους να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους και να εκφράσουν τις επιθυμίες τους. Θα σας πρότεινα να πλησιάσετε την κόρη σας με ανοιχτή και όχι επικριτική διάθεση και να προσπαθήσετε να κατανοήσετε πώς αισθάνεται. Δεν χρειάζεται φυσικά να της κάνετε ανάκριση, γιατί αυτό θα την απομακρύνει ακόμα περισσότερο. Αν καλλιεργήσετε ένα φιλικό, θετικό κλίμα επικοινωνίας αυτό θα λειτουργήσει ως μοχλός στην προσέγγιση της κόρης σας. Κανένα παιδί δεν θέλει να νιώθει αποξενωμένο από την οικογένειά του. Αν η κόρη σας νιώθει αποξένωση, θα πρέπει να ψάξετε και να βρείτε τι την απομακρύνει. Γιατί σας «βαρέθηκε και δεν σας θέλει»; Τι θέλει να σας πει με αυτές τις εκφράσεις; Σε τι ακριβώς αντιδρά; Μήπως εκλαμβάνει τη συμπεριφορά σας ως υπερβολικά ελεγκτική ή και απορριπτική; Αν ναι, γιατί; Πώς έχετε αντιδράσει στο γεγονός ότι δημιούργησε μια σχέση; Δεν μου είναι ξεκάθαρο από τις πληροφορίες που δίνετε αν υπάρχει πατέρας στην οικογένεια και πώς εμπλέκεται και εκείνος στα ζητήματα που σας απασχολούν στη σχέση με την κόρη σας. Είναι απαραίτητο όπως καταλαβαίνετε να γνωρίζω περισσότερα για τις δυναμικές των σχέσεων στην οικογένειά σας και για τις αξίες που σας είναι σημαντικές γιατί μόνο έτσι θα μπορούσα να σας κάνω πιο συγκεκριμένες προτάσεις.
Έχετε συζητήσει με την κόρη σας για τη σχέση με το αγόρι της; Έχετε κατανοήσει τι είδους σχέση είναι και τι αποκομίζει η κόρη σας από αυτήν; Δεν είστε σίγουρη αν η κόρη σας αισθάνεται πιεσμένη λόγω του σχολείου ή λόγω των απαιτήσεων του αγοριού της. Αφού λοιπόν βελτιώσετε την μεταξύ σας επικοινωνία έτσι ώστε η κόρη σας να είναι ανοιχτή στην προσέγγισή σας, ρωτήστε την. Ζητήστε της να σας εμπιστευτεί ποιες καταστάσεις την πιέζουν. Δεν μου είναι ξεκάθαρο επίσης αν η κόρη σας έχει αναπτύξει ένα προσωπικό κίνητρο για το σχολείο και τις υποχρεώσεις του. Έχει θέσει κάποιον στόχο για το μέλλον; Η επιτυχία στις Πανελλήνιες είναι κάτι που την αφορά προσωπικά ή είναι κάποια απαίτηση που τίθεται από την οικογένεια; Χωρίς αυτές τις πληροφορίες, μου είναι αδύνατο να τοποθετήσω και το σχολείο ως συγκεκριμένη παράμετρο στα ζητήματα που σας προβληματίζουν. Αναφέρεστε επίσης στο γεγονός ότι η κόρη σας δεν εξωτερικεύεται. Είναι κλειστή όσο αφορά την επικοινωνία μέσα στην οικογένεια, ή είναι μια έφηβη αποξενωμένη και αποσυρμένη; Είναι σημαντικό να γνωρίζω αν το προφίλ της κόρης σας όπως το παρουσιάζετε αποτελεί αντίδραση προς το αρνητικό επικοινωνιακό κλίμα μεταξύ σας, ή αν μπορεί να υποκρύπτει κάποια συναισθηματική διαταραχή. Είναι πιθανό η κόρη σας να χρειάζεται βοήθεια στο να μάθει να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται τα συναισθήματά της.
Έχετε γνωρίσει το αγόρι της; Πώς σας φάνηκε; Αν όχι, γιατί δεν τον έχετε γνωρίσει; Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τα πρόσωπα που είναι σημαντικά για τα παιδιά μας και τη ζωή τους. Πιστεύετε ότι το γεγονός πως το αγόρι είναι μεγαλύτερο και εργάζεται έρχεται σε σύγκρουση με τα ακαδημαϊκά ενδιαφέροντα της κόρης σας; Το να είναι ένας έφηβος σε σχέση δεν έχει απαραίτητα αρνητικές συνέπειες για τη σχολική απόδοση. Τι είδους σχέση είναι όμως η σχέση της κόρης σας; Είναι μία σχέση στην οποία ο καθένας έχει το περιθώριο να εκφράζει τις επιθυμίες του, να λειτουργεί και ως άτομο και ως μέλος της σχέσης, να θέτει τους δικούς του στόχους και να οργανώνει τις προσπάθειές του προς την επίτευξή τους; Ή μήπως η κόρη σας νιώθει ότι πρέπει να κάνει συμβιβασμούς όσο αφορά τις επιδιώξεις και τα όνειρά της για το μέλλον προκειμένου να διατηρήσει τον δεσμό της; Αν ισχύει το πρώτο, τότε η σχέση θα λειτουργήσει ως επιπλέον κίνητρο που θα κινητοποιεί την κόρη σας να είναι πιο συνεπής στις υποχρεώσεις της ώστε να επιδιώξει τους μακροπρόθεσμους στόχους της. Αν συμβαίνει το δεύτερο, αν δηλαδή η κόρη σας αισθάνεται ότι οφείλει να «θυσιάζει» πράγματα από τη δική της ζωή προκειμένου να διατηρεί τη σχέση, τότε δεν πρόκειται για μια υγιή σχέση. Αυτό το γεγονός θα πρέπει η κόρη σας να το συνειδητοποιήσει και να πάρει τις αποφάσεις της. Είναι λοιπόν ευκαιρία για την κόρη σας να μάθει να διαχωρίζει μεταξύ συναισθηματικά υγιών και μη υγιών σχέσεων. Είναι ευκαιρία να μάθει ότι δεν μπορεί κανείς να είναι ευχαριστημένος μακροπρόθεσμα με τον εαυτό του όταν βρίσκεται σε μία σχέση όπου κάνει συμβιβασμούς στην έκφραση και τα όνειρά του. Αυτή η συνειδητοποίηση δεν θα προκύψει φυσικά μέσα από την δική σας επικριτική στάση απέναντι στη σχέση της, ούτε μέσα από τη δική σας απόρριψη του συντρόφου της. Αν απορρίπτετε τον σύντροφο, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα την στρέψετε περισσότερο προς αυτόν γιατί έτσι θα επιβεβαιώσει την δυνατότητά της για επιλογές και αποφάσεις. Αν κατακρίνετε τη σχέση της και επιμείνετε με ακραίους τρόπους στη διακοπή της, επίσης θα οδηγήσετε την κόρη σας σε αντίδραση. Φυσικά μέσα από τις πληροφορίες που δίνετε είναι αδύνατο να σχηματίσω μια σαφή και ολοκληρωμένη εικόνα για την σχέση της κόρης σας, ούτε και για το πώς εμπλέκονται με αυτή οι άλλες παράμετροι της οικογενειακής σας ζωής. Έτσι, δεν μου είναι δυνατόν να σας δώσω πιο συγκεκριμένες κατευθύνσεις.
Είναι προφανές ότι η επικοινωνία με την κόρη σας βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε αδιέξοδο. Πιστεύω ότι χρειάζεται να ανοίξετε τη δίοδο της επικοινωνίας ώστε να μπορέσετε να πλησιάσετε την κόρη σας, να δείτε τι ακριβώς συμβαίνει και να μπορέσετε να την βοηθήσετε και να την υποστηρίξετε στο να ξεκαθαρίσει τις επιθυμίες της για το παρόν και το μέλλον. Ο ρόλος του ειδικού σε αυτή την περίπτωση είναι να σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε τα συναισθήματα και τις στάσεις σας απέναντι σε σημαντικά ζητήματα που αφορούν το παιδί σας. Ο ρόλος του ειδικού επίσης είναι να βοηθήσει και εσάς και την κόρη σας να αναγνωρίσετε τα δυσλειτουργικά πρότυπα που χρησιμοποιείτε στην επικοινωνία σας, ώστε να αλλάξετε τους τρόπους προσέγγισης και να μπορέσετε να επικοινωνήσετε.