“Η κόρη μου όταν νευριάζει, κάποιες φορές μου ορμάει!”

Ερώτημα αναγνώστριας

Η κόρη μου 14 ετών κάνει ό,τι θέλει αυτή σε όλα τα θέλω της και όταν της μιλάω και τη συμβουλεύω για τη συμπεριφορά της νευριάζει και κάποιες φορές μου ορμάει!!!! Δεν ξέρω πώς να το διαχειριστώ όλο αυτό…. Τι με συμβουλεύετε να κάνω;

---

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Μέσα από την αφήγησή σας μου δημιουργήθηκε η περιέργεια για τα «θέλω» της κόρης σας. Ποια είναι τα θέλω που εκφράζει; Με ποιον τρόπο τα εκφράζει; Πώς διεκδικεί και πώς πραγματοποιεί τα θέλω της;

Επίσης μου δημιουργήθηκε η απορία για τη δική σας οπτική πάνω στις επιθυμίες και τις διεκδικήσεις της κόρης σας. Πιστεύετε ότι αυτά που διεκδικεί είναι ακατάλληλα για την ηλικία της; Αν ναι, γιατί;

Φυσικά θα μου χρειαζόταν μια πλήρης εικόνα της κόρης σας, της προσωπικότητας και των αντιδράσεών της, καθώς και ένα πλήρες αναπτυξιακό ιστορικό της ίδιας και της οικογένειάς σας, προκειμένου να εκτιμήσω αν χρειάζεται να γίνει παιδοψυχιατρική αξιολόγηση.

Οφείλω να σας επισημάνω ότι η επιθετικότητα είναι δυνατόν να υποκρύπτει ψυχική διαταραχή. Ο ειδικός θα είναι όμως σε θέση να εκφέρει άποψη και διάγνωση, μόνο μέσα από συνεκτίμηση πολλών εμπλεκομένων παραγόντων.

Η επιθετικότητα μπορεί και να αποτελεί δυσλειτουργική αντίδραση σε πίεση ή να αποτελεί την πιο «κατάλληλη» – μέσα από την οπτική του εφήβου- απάντηση σε επιθετικότητα του περιβάλλοντος. Είναι δηλαδή πιθανό η επιθετική συμπεριφορά να αποτελεί απάντηση σε συμπεριφορές που η έφηβη εκλαμβάνει και βιώνει ως περιοριστικές και ψυχοπιεστικές.

Το πώς να εκφράζουμε την αντίρρησή μας και τη διαφωνία μας χωρίς να γινόμαστε επιθετικοί, είναι κάτι που μαθαίνεται. Είναι κάτι που από μικρή ηλικία διδάσκουμε στα παιδιά μας, κυρίως μέσα από το τι κάνουμε εμείς οι ίδιοι. Το πιθανότερο είναι, και εσείς και η κόρη σας να χρειάζεται να εμπλουτίσετε το ρεπερτόριο των επιλογών σας με συμπεριφορές που εκφράζουν διεκδικητικότητα και όχι επιθετικότητα.

Πώς ερμηνεύετε εσείς την επιθετικότητα του παιδιού σας;

Έχετε παρατηρήσει σε ποιες καταστάσεις είναι πιο πιθανό να εκδηλώσει επιθετική συμπεριφορά;

Πώς είναι η συμπεριφορά της εκτός σπιτιού; Αν το παιδί σας είναι – όπως συχνά μου αναφέρουν οι γονείς- «ένα άλλο παιδί» εκτός σπιτιού, τότε θε πρέπει να θέσετε ερωτηματικά για την οικογενειακή σας ζωή. Τι συμβαίνει μέσα στην οικογένειά σας; Ποιοι παράγοντες της οικογενειακής σας ζωής, με άλλα λόγια, εκτιμάτε εσείς ότι συμβάλλουν στην εκδήλωση εκνευρισμού και επιθετικότητας και στην δυσκολία οριοθέτησης και συνεργασίας με το παιδί σας;

Αναρωτιέμαι αν ο εκνευρισμός που περιγράφετε αποτελεί μέρος ενός επικοινωνιακού προτύπου μεταξύ σας. Προσπαθώντας να φανταστώ την αλληλεπίδρασή σας με την κόρη σας, βλέπω εσάς να επιχειρείτε να συμβουλεύσετε την κόρη σας-εστιάζοντας υποθέτω σε συμπεριφορές της που δεν εγκρίνετε. Υποθέτω ακόμα ότι η κόρη σας εκλαμβάνει τις συμβουλές σας ως κριτική, «γκρίνια», «κήρυγμα». Έτσι, έχει διαμορφωθεί μεταξύ σας ένα μοντέλο επικοινωνίας που κορυφώνεται με         αναμέτρηση δυνάμεων. Αν κρίνω από τα λεγόμενά σας, παρά τις νουθεσίες σας, δεν κατορθώνετε να οριοθετήσετε την κόρη σας με τον τρόπο που θεωρείτε κατάλληλο. Άρα γνωρίζετε ήδη ότι αυτού του είδους η επικοινωνία είναι αδιέξοδη.

Αν η κόρη σας γίνεται συστηματικά επιθετική, αν φέρεται βίαια, τότε θα σας προτείνω να αναζητήσετε άμεσα την εκτίμηση του ειδικού. Αν είστε και εσείς από πλευράς σας επιθετική, αυτό εξηγεί σε μεγάλο βαθμό το ότι η κόρη σας «ορμάει», όπως λέτε. Αν εσείς εκνευρίζεστε συστηματικά, αυτό επίσης εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τις εκδηλώσεις εκνευρισμού της κόρης σας. Ακόμα και αν αυτά δεν ισχύουν, μπορώ να σας πω με βεβαιότητα ότι χρειάζεται να κάνετε αλλαγές στη μεταξύ σας επικοινωνία, προκειμένου να διακόψετε τον φαύλο κύκλο δυσλειτουργικών αντιδράσεων και επιθετικότητας.

Και επειδή η ευθύνη για την αλλαγή αποτελεί ρόλο του ενήλικα, θα σας προτείνω την αυτοπαρατήρηση ως πρώτο βήμα. Ρίξτε μια προσεκτική ματιά στις δικές σας αντιδράσεις. Προσπαθήστε να κατανοήσετε από πού πηγάζουν και ποιος κόσμος πεποιθήσεων για την εφηβεία και την έκφραση της, καθώς και για την σχέση γονέων εφήβων, καθοδηγεί και διαμορφώνει τις συμπεριφορές σας.

Πώς θα χαρακτηρίζατε τη γενική συναισθηματική κατάσταση της κόρης σας; Είναι μια έφηβη που δίνει την αίσθηση ότι είναι μόνιμα εκνευρισμένη; Είναι χαρούμενη και αισιόδοξη; Ή είναι λυπημένη και αποσυρμένη; Αυτά τα ερωτήματα μπορούν να θέσουν ένα γενικό πλαίσιο για την ερμηνεία των επιθετικών της αντιδράσεων.

Αν κάνετε εσείς αλλαγές στην προσέγγιση του παιδιού σας, αν προσπαθήσετε να κατανοήσετε τα θέλω της και να απεγκλωβιστείτε από την διαρκή απόπειρα για επισήμανση αρνητικών συμπεριφορών που καλλιεργεί αναμέτρηση δυνάμεων και οδηγεί σε εκρήξεις, και αν παρόλα αυτά δεν παρατηρήσετε αλλαγή στις αντιδράσεις της κόρης σας, τότε θα πρέπει να διερευνηθεί πιθανή συναισθηματική δυσκολία ή και παθολογία που χρειάζεται διάγνωση και κατάλληλη αντιμετώπιση.

Ως αρχή, σας προτείνω να εφαρμόσετε ένα απλό σχετικά «κόλπο». Δοκιμάστε να ρωτήσετε την κόρη σας κάτι χωρίς να υιοθετήσετε επικριτικό τόνο. Δοκιμάστε να την ρωτήσετε κάτι για τη ζωή της με έναν τρόπο που να εκφράζει περιέργεια και την διάθεσή σας να μάθετε. Σε συνδυασμό με αυτό, δοκιμάστε για μία μέρα να μην της δώσετε καμία συμβουλή. Αν προκύψει ζήτημα που αφορά την ασφάλειά της, επικεντρώστε στην ασφάλεια και όχι στη συμπεριφορά της.  

Σας προτείνω να διαβάσετε προηγούμενα άρθρα μου στο efiveia.gr που εστιάζουν σε ζητήματα συμπεριφοράς, επικοινωνίας και οριοθέτησης και όπου θα βρείτε χρήσιμες πληροφορίες:

«Τι εκφράζουν τα ξεσπάσματα των εφήβων;»

«Κυκλοθυμικότητα και εναλλαγές στη διάθεση: Τι συμβαίνει στον έφηβο και πώς θα το διαχειριστούμε»

«Η σημαντικότητα των ορίων στην εφηβεία»

«Όταν οι γονείς χάνουν τον έλεγχο»

«Διαχείριση συγκρούσεων: Πότε η σιωπή είναι χρυσός»

«Η κόρη μου έχει αλλάξει συμπεριφορά, ενώ καπνίζει και πίνει”