“Η κόρη μου χάραξε τον καρπό της”

Ερώτημα αναγνώστριας

Καλημέρα και συγχαρητήρια για την δουλειά σας…..

Είμαι μαμά δύο παιδιών, ενός αγοριού 9 και ενός κοριτσιού 12 χρονών.

Το κορίτσι μου από το καλοκαίρι έχει αλλάξει συμπεριφορά απέναντι μου…..αλλά αυτό ήταν κάτι που δικαιολογούσα λόγω εφηβείας.

Απέναντι μου γενικά είναι συνεχώς σε μία επίθεση, σε μία αμφισβήτηση και σε μία ειρωνεία.

Η σχέση της με τον μπαμπά της είναι όπως ήταν πάντα.

Επειδή ήταν πάντα κλειστό παιδί και δεν μοιραζόταν μαζί μας αυτά που την προβλημάτιζαν από μικρό παιδί, με την αλλαγή συμπεριφοράς που έβλεπα και με ανησυχούσε μπόρεσα να βρω τρόπο να βλέπω τις συνομιλίες της στο τάμπλετ της (στο οποίο έχουμε γονικό έλεγχο).

Μέσα από τις συνομιλίες της διαπίστωσα (όπως ήξερα ήδη) ότι το παιδί μου είναι δυναμικό, θέλει να προστατεύει τους φίλους της και χρησιμοποιεί σ αυτούς συμβουλές που πάντα της λέω (και νοιώθω ότι δεν άκουγε ποτέ).

Έφτασε λοιπόν η στιγμή να είναι ερωτευμένη πρώτη φορά….και ο έρωτας της (με φίλο της που δεν έχει γίνει σχέση) την πλήγωσε και εκείνη χάραξε τον καρπό του χεριού της γιατί έγραφε ότι δεν άντεχε άλλο και ότι την πονάει η καρδιά της.

Το διάβασα στο τάμπλετ της την επόμενη μέρα από αυτήν που συνέβη.

Μπήκα στο δωμάτιο της (που συνηθίζει να περνάει ώρες μόνη της επικοινωνώντας με φίλους της) και της ζήτησα να αλλάξει ρούχα και να βάλει πιτζάμες, περίμενα να βγάλει και την μπλούζα της με πρόφαση ότι θέλω να βάλω πλυντήριο και βγάζοντας την μπλούζα της (μετά από πίεση γιατί αρχικά μου είπε καλύτερα όχι) είδα το σημάδι στον καρπό της.

Την ρώτησα γιατί και στην αρχή μου είπε μία δικαιολογία την οποία δεν πίστεψα και μετά κατέβασε το κεφάλι και μου παραδέχτηκε ότι έκανε κακό στον εαυτό της.

Όταν την ξαναρώτησα τι την ενοχλεί, μου είπε «εσύ και ο μπαμπάς που συνέχεια τσακωνόμαστε και μου βάζετε όρια….», δεν μου αποκάλυψε ποτέ ότι έγινε από στεναχώρια για το αγόρι που της αρέσει. Την ρώτησα αν το έχει ξανακάνει και μου είπε όχι….και το πιστεύω. Και μετά αφού την ρωτούσα γιατί το κάνει αυτό και ότι δεν είναι σωστό και της μιλούσα μήπως μπορέσει να μου πει τελικά τι είναι αυτό που την ενόχλησε τόσο πολύ ώστε να κάνει κακό στον εαυτό της, μου είπε «εσείς με ενοχλείτε που δεν μου αφήνετε χώρο και χρόνο και μου βάζετε συνέχεια όρια». Μου ζήτησε να φύγω από το δωμάτιο….και έφυγα γιατί ένιωθα πόνο, αλήθεια πονούσε η ψυχή μου.

Βγαίνοντας από το δωμάτιο, πήρα τον άντρα μου να περπατήσουμε και του είπα τι είχε συμβεί κλαίγοντας.

Μου είπε πως δεν μπορεί να ανεχτεί άλλο αυτή την κατάσταση, γυρίσαμε σπίτι μπήκε στο δωμάτιο της, της ζήτησε να του δείξει τα χέρια της, εκείνη δεν ήθελε, και όταν το έκανε και την ρώτησε τι είναι αυτό στα χέρια της του είπε τι είχε κάνει και με τι……

Ο μπαμπάς της της είπε ότι η πόρτα της δεν θα κλείνει πια, ότι πίστευε ότι είχε να κάνει με ένα ώριμο παιδί και ότι πλέον τίθεται θέμα εμπιστοσύνης στη σχέση μας. Ότι κάθε μέρα που θα ελέγχει τα χέρια της και όταν αυτή τον ρώτησε γιατί της είπε γιατί δεν σε εμπιστεύομαι πια.

Δεν ξέρω πώς να το διαχειριστώ όλο αυτό….

Εγώ νοιώθω ανήμπορη να σταθώ στο ύψος αυτής της κατάστασης και νοιώθω ότι για όλο αυτό που συμβαίνει δεν έχω κάνει κάτι καλά εγώ. Δεν ξέρω αν η στάση μου απέναντι της την βοηθά ή χειροτερεύει την κατάσταση.

Πάντα της έδειχνα αγάπη, πάντα ήμουνα κοντά της και νοιώθω ότι η αντιμετώπιση του συζύγου την βάζει στη θέση της, ενώ εγώ αυτό δεν μπορώ να το κάνω.

Δεν ξέρω πως να αντιμετωπίσω αυτή την κατάσταση…..

Ευχαριστώ για τον χρόνο σας και περιμένω την απάντηση σας

---

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Παρόλο που κατανοώ και συμμερίζομαι απόλυτα τη στενοχώρια σας και την ανάγκη σας να «διορθώσετε» την κατάσταση γρήγορα και να αποκαταστήσετε την κανονικότητα, διατηρώ κάποιες επιφυλάξεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο επιχειρείτε ως γονείς να ελέγξετε την κατάσταση.

Τα μέτρα που έλαβε ο σύζυγος είναι πιθανό, κατά την άποψή μου, να φέρουν σε ακόμα πιο δύσκολη συναισθηματική κατάσταση το παιδί σας. Έχετε δίκιο να σκέφτεστε ότι η κατάσταση χρειάζεται έλεγχο. Μόνο που ο εξωτερικός έλεγχος χωρίς τη συναίνεση και τη συμφωνία του ίδιου του ατόμου, συνήθως δεν αποδίδει.

Σας θέτω τα εξής απλά ερωτήματα: Πιστεύετε ότι ο μόνος χώρος στον οποίο μπορεί να αυτοτραυματιστεί η κόρη σας είναι το δωμάτιό της; Δεν μπορεί να αυτοτραυματιστεί στο μπάνιο, όπως συχνά κάνουν παιδιά της ηλικίας της; Πιστεύετε ακόμα ότι δεν μπορεί να αυτοτραυματιστεί στο σχολείο, για παράδειγμα στις τουαλέτες, όπως επίσης γνωρίζουμε ότι κάνουν πολλά παιδιά; Πιστεύετε ότι αν δε θέλει να ανακαλύψετε τη συμπεριφορά αυτοτραυματισμού δε θα επιλέξει να τραυματίσει μέρη του σώματος που δύσκολα θα ελέγξει ο πατέρας της, όπως για παράδειγμα το εσωτερικό των μηρών;

Δεν επιδιώκω φυσικά να σας προξενήσω μεγαλύτερο άγχος και φόβο από το άγχος και τον φόβο που ήδη αισθάνεστε. Απλά επιδιώκω να σας επισημάνω το γεγονός ότι η διακοπή του αυτοτραυματισμού θα προκύψει ως αποτέλεσμα αλλαγών που η ίδια η κόρη σας θα θελήσει να κάνει.

Οι έφηβοι που αυτοτραυματίζονται εκφράζουν τα συναισθήματά τους μέσα από αυτήν την αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. (Διαβάστε σχετικά στο efiveia.gr: «Αυτοτραυματισμός στην εφηβεία») Άρα η λύση βρίσκεται στην έκφραση των συναισθημάτων και όχι στην τροποποίηση της συμπεριφοράς. Συχνά οι έφηβοι βιώνουν ακραίας έντασης συναισθήματα. Συχνά επίσης δε γνωρίζουν ούτε πώς να τα εκφράσουν, ούτε πώς να τα διαχειριστούν. Αυτό που χρειάζεται η κόρη σας είναι εξάσκηση στον εντοπισμό, στην αναγνώριση και την έκφραση συναισθημάτων. Χρειάζεται να μάθει σταδιακά να δημιουργεί ισορροπίες ακόμα και όταν νιώθει ότι κατακλύζεται από δύσκολα συναισθήματα. Χρειάζεται να μάθει ότι η έκφραση των συναισθημάτων μας περνά μέσα από τη δική μας επιλογή.

Αυτά είναι ζητήματα όμως στα οποία χρειάζεστε βοήθεια και εσείς οι γονείς. Η αντίδρασή σας ακούγεται σπασμωδική και αυτό είναι φυσικά κάτι που εξηγείται από την ένταση των συναισθημάτων που σας κατακλύζουν με την ανακάλυψη της αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς του παιδιού σας. Άρα χρειάζεται να ηρεμήσετε, να αποστασιοποιηθείτε, να βάλετε στην άκρη τη στενοχώρια, τον θυμό, την απογοήτευση και τις ενοχές σας, προκειμένου να μην καθορίζουν αυτά τα συναισθήματά σας τις επιλογές σας.

Κατά τη γνώμη μου, το πρώτο σας βήμα θα πρέπει να είναι η αναζήτηση του κατάλληλου ειδικού της ψυχικής υγείας όπου θα απευθυνθείτε εσείς οι γονείς. Ο ειδικός θα σας βοηθήσει να εντοπίσετε και να εκφράσετε τα συναισθήματά σας, θα σας ενημερώσει για τις συμπεριφορές αυτοτραυματισμού, θα σας βοηθήσει να θέσετε τα κατάλληλα ερωτήματα ώστε να ερμηνεύσετε τη συμπεριφορά της κόρης σας. Ο ειδικός θα σας βοηθήσει επίσης να αλλάξετε τα πρότυπα της επικοινωνίας μέσα στην οικογένεια, ώστε να μπορέσετε να σταθείτε δίπλα στο παιδί σας και να το υποστηρίξετε στις δυσκολίες του. Θα σας βοηθήσει να επιλέξετε τις παρεμβάσεις σας με τρόπο που να μην επιδεινώνει την κατάσταση.

Αναζητήστε λοιπόν συμβουλευτική και υποστήριξη όσο το δυνατό συντομότερα.

Είναι πιο εύκολο να σταματήσει η συμπεριφορά αυτοτραυματισμού όταν δεν έχει εδραιωθεί. Αφού η κόρη σας έχει αυτοτραυματιστεί μία φορά, χρειάζεται να προλάβετε τη συστηματοποίηση της συμπεριφοράς αυτής. Συζητήστε με την ίδια αφού ενημερωθείτε εσείς και ενημερώστε τη για τις συμπεριφορές αυτοτραυματισμού. Ακούστε την. Ακούστε τι έχει να σας πει για τη μεταξύ σας επικοινωνία. Τι εννοεί όταν αναφέρεται σε συγκρούσεις και όρια τα οποία θεωρεί καταπιεστικά; Από εκεί πρέπει κατά την γνώμη μου να ξεκινήσει η αλλαγή. Υπολογίστε με σεβασμό και σοβαρότητα το αίτημα της κόρης σας για «χώρο» και «χρόνο». Η ανοιχτή πόρτα του δωματίου της, θα της στερήσει κατά τη γνώμη μου την ιδιωτικότητα που χρειάζεται και θα της ακυρώσει την απόπειρα για διαφοροποίηση που αποτελεί φυσιολογική διάσταση της εφηβείας. Το να δείτε τι έχετε κάνει εσείς λάθος, είναι μια διεργασία στην οποία θα ήταν φυσικά χρήσιμο να εμπλακείτε, όχι όμως μέσα από το πρίσμα της ενοχής, αλλά με την ευελιξία που θα σας οδηγήσει σε επίγνωση και σε αλλαγές που θα προσαρμόσουν τις γονεϊκές σας πρακτικές στην ηλικία και τις αναπτυξιακές ανάγκες του παιδιού σας.

Όπως λέτε, τα μέτρα που παίρνει ο πατέρας της «τη βάζουν στην θέση της». Το δικό μου ερώτημα όμως είναι, ποια θέση είναι αυτή; Μέσα από τη δική μου οπτική, αυτή είναι η θέση του παιδιού που αισθάνεται τους γονείς του ως εχθρούς και ελεγκτές και όχι ως συμμάχους. Κατά τη γνώμη μου, πρέπει επειγόντως να τοποθετήσετε σε ερμηνευτικό πλαίσιο τη συμπεριφορά της κόρης σας απέναντί σας. Τι επιδιώκει να σας πει μέσα από την ειρωνεία και την επιθετικότητα; Η αμφισβήτηση είναι φυσιολογική διάσταση της εφηβείας, ο τρόπος όμως με τον οποίο εκφράζουν την αμφισβήτησή τους οι έφηβοι αντικατοπτρίζει τη σχέση με τους γονείς.

Επίσης, δεν έχω ξεκάθαρη εικόνα για τη σχέση με τον πατέρα της. Μια διάσταση – κλειδί για μένα είναι το γεγονός ότι η κόρη σας δε μοιράζεται μαζί σας τα σημαντικά ζητήματα της ζωής της. Γιατί δε σας βάζει η κόρη σας στην ζωή της; Αν απαντήσετε αυτό το ερώτημα, θα μπορέσετε να διαμορφώσετε το υπόβαθρο για μια ανοιχτή σχέση με το παιδί σας. Η περίοδος της πρώτης φάσης της εφηβείας είναι ιδιαίτερα κρίσιμη ως προς τη διαμόρφωση της σχέσης και της σύνδεσης με τους γονείς, έτσι ώστε να υποστηριχθούν αργότερα οι έφηβοι στις προκλήσεις που θα συναντήσουν σε συναισθηματικό και κοινωνικό επίπεδο.

Η κόρη σας δε χρειάζεται επιβολή κανόνων που να εξασφαλίζουν την ψυχική της υγεία. Άλλωστε κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό. Η κόρη σας χρειάζεται συνεργασία. Χρειάζεται να εξασφαλίσετε ένα κλίμα στην επικοινωνία σας τέτοιο που να της επιτρέπει να συμφωνήσει μαζί σας για τους τρόπους που θα τη βοηθούσαν να κάνει τις απαραίτητες αλλαγές που θα της επιτρέψουν την υγιή διαχείριση των συναισθημάτων της. Αν αποκτήσετε πρόσβαση στον κόσμο της, θα μπορέσετε να τη βοηθήσετε να αξιοποιήσει τον δυναμισμό της.