Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος Κωνσταντίνα Καστελιώτη, συνεργάτης του Δικτύου Psy-Counsellors, υπό την επιμέλεια της Ψυχολόγου Ευγενίας Σαρηγιαννίδη
Σήμερα είναι αρκετά διαδεδομένη η άποψη ότι οι γονείς πρέπει να είναι “φίλοι” με τα παιδιά τους γιατί, με τον τρόπο αυτόν, θα έχουν την δυνατότητα να είναι πιο κοντά τους και να γνωρίζουν ό,τι τα απασχολεί, ιδιαίτερα κατά την εφηβική ηλικία. Μάλιστα, η επιδιωκόμενη αυτή σχέση μεταξύ γονέα και εφήβου περιγράφεται ως ισότιμη. Εξετάζοντας όμως λίγο πιο πρακτικά την πολιτικά ορθή διατύπωση της “ισότιμης” σχέσης, διαπιστώνουμε τον πολυδιάστατο χαρακτήρα της. Ειδικότερα, μπορούμε να αναρωτηθούμε ως προς τι είναι ισότιμη η σχέση μεταξύ γονέα και εφήβου. Ως προς τα δικαιώματα; ως προς τις υποχρεώσεις; ως προς τις ευθύνες; ως προς τη συμβολή στην επίλυση προβλημάτων που προκύπτουν στο οικογενειακό περιβάλλον;
Είναι σαφές ότι ο ρόλος του γονέα είναι διαφορετικός από τον ρόλο του εφήβου. Ενδεχομένως λοιπόν, η “ισότιμη” σχέση μεταξύ τους να εξυπηρετεί περισσότερο την ανάγκη του γονιού για επικοινωνία όπως επίσης και την ανάγκη του για επιβεβαίωση ότι ασκεί καλά τον γονεϊκό του ρόλο. Όμως για τον έφηβο είναι ανακουφιστικό να αναλαμβάνει ο γονέας την ευθύνη της καθοδήγησης. Το εξαιρετικά πολύτιμο στοιχείο που χάνεται στη σχέση “φιλίας” μεταξύ γονέα και εφήβου είναι ακριβώς ο καθορισμός των ορίων από την πλευρά των γονιών.
Τα όρια που έχουν εγκαθιδρύσει οι γονείς, ήδη από την παιδική ηλικία, χρειάζεται να είναι σαφή και ξεκάθαρα και αποτελούν τη βάση του πλαισίου συνεννόησης που θα διαμορφωθεί και στην εφηβική ηλικία. Η σχέση γονέα – εφήβου η οποία βασίζεται στην καθοδήγηση και στον σεβασμό αποτελεί πρότυπο σχέσης για τον έφηβο και τον προετοιμάζει να διαχειριστεί μελλοντικές σχέσεις που θα εμπεριέχουν το στοιχείο της εξουσίας (π.χ. η σχέση με τον εργοδότη) ή ήδη υπάρχουσες σχέσεις (π.χ. η σχέση καθηγητή – μαθητή). Ο έφηβος που συχνά αποζητά τη σύγκρουση με την εξουσία σε διάφορα πλαίσια, θα λάβει την πρώτη ανταπόκριση από τον γονιό. Θα συναντήσει την πλήρη επιτρεπτικότητα και έναν γονιό που υιοθετεί την στάση του “κολλητού” ώστε να μην διακινδυνεύσει την ενδεχόμενη απώλεια επικοινωνίας (απομάκρυνση) του εφήβου; Θα απαντήσει ο γονιός με απόλυτη αυστηρότητα και αδιαλλαξία σαν να αντιμετωπίζει ένα μικρό παιδί για το οποίο ο ίδιος καθορίζει πλήρως το πρόγραμμα και τις προτεραιότητές του;
Ασφαλώς, ο στόχος δεν είναι η διαμόρφωση ενός άβουλου χαρακτήρα που υπακούει τυφλά και δέχεται άκριτα ό,τι ειπωθεί από εκείνον που είναι σε θέση ισχύος τη δεδομένη στιγμή. Αντίθετα, μπορεί να καλλιεργηθεί η ελεύθερη σκέψη και η συμβολή του εφήβου στη διαμόρφωση των κανόνων που θα ισχύουν στο οικογενειακό περιβάλλον. Έτσι, μαθαίνει να συνδιαλέγεται με τον άλλον που έχει μια διαφορετική θέση, δηλαδή εκείνη του ενήλικα η οποία συνεπάγεται βέβαια και περισσότερες ευθύνες.
Με τον τρόπο αυτό, ο ρόλος του γονέα ως καθοδηγητή είναι ξεκάθαρος και δεν χρειάζεται να παρουσιάζει (ή να βλέπει) τον εαυτό του ως κάτι άλλο (για παράδειγμα ως φίλο του εφήβου) ώστε να είναι σύμφωνος με την πολιτική ορθότητα της σύγχρονης εποχής.