- “Ανησυχώ μήπως και μείνει κολλημένη σε μια κατάσταση σχέσης από απόσταση…” - 11 Σεπτεμβρίου 2023
- “Η κόρη μου έχει σχέση με μεγαλύτερο άνδρα ξένης καταγωγής που έχει θέματα με την αστυνομία” - 5 Σεπτεμβρίου 2023
- “Εδώ και έναν σχεδόν χρόνο έχει αλλάξει τελείως η συμπεριφορά του γιου μας απέναντί μας.” - 24 Αυγούστου 2023
Ερώτημα αναγνώστριας
Έχω και εγώ ανήλικο κορίτσι περίπου 16, δεν τα έκλεισε ακόμα. Και έχω πρόβλημα με το ωράριο. Όλο θέλει και περισσότερο. Της λέω μέχρι 11:30, έρχεται τις περισσότερες φορές 12. Δοκίμασα να της πάρω το τηλέφωνο, να της αφαιρέσω αυτά τα λεπτά που άργησε την επόμενη μέρα αλλά τίποτα. Μιλάω πολύ μαζί της με ήρεμο τρόπο, αλλά όλο λέει πρέπει να με καταλάβεις και εσύ. Για 15αυγουστο πήγε διακοπές χωρίς άδεια, με τη παρέα της. Στην αρχή νευρίασα φώναξα στο τηλέφωνο, αλλά όταν ήρθε απλά την ρώτησα αν είναι σωστό αυτό που έκανε. Πώς έπρεπε να φερθώ; Και την επόμενη μέρα δεν την άφησα να βγει έξω.
Η απάντηση της Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτριας Ευφροσύνης Αλεβίζου
Οι πληροφορίες που δίνετε είναι πολύ περιορισμένες καθώς αφορούν μεμονωμένες συμπεριφορές και επεισόδια στη σχέση με την κόρη σας. Θα προσπαθήσω παρόλα αυτά να κάνω υποθέσεις για το επικοινωνιακό κλίμα μέσα στο οποίο αυτά εντάσσονται για να σας επισημάνω κάποια πράγματα που θα σας βοηθήσουν να αποκαταστήσετε την σχέση σας.
Φαίνεται ότι έχετε χάσει τον έλεγχο όσο αφορά τον σεβασμό των ορίων από πλευράς της κόρης σας. Τα όρια και ο σεβασμός τους είναι φυσικά ένα ζήτημα που αφορά την οικογενειακή ζωή από τις μικρότερες ηλικίες των παιδιών. Μαθαίνουμε στα παιδιά μας να σέβονται τους κανόνες και τα όρια από μικρή ηλικία. Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά, επαναδιαπραγματευόμαστε τα όρια και τους κανόνες ώστε να ανταποκρίνονται στις κάθε φορά νέες ανάγκες τους. Είναι αλήθεια ότι καθώς μεγαλώνουν οι έφηβοι απαιτούν μεγαλύτερη αυτονομία. Αυτό είναι φυσιολογικό μέρος της ανάπτυξης καθώς η εφηβεία οδηγεί προς την ενήλικη ζωή. Ο βαθμός της αυτονομίας που παραχωρούμε στους εφήβους πρέπει φυσικά να βρίσκεται σε συνάρτηση με την υπευθυνότητα στη συμπεριφορά τους. Λέτε ότι η κόρη σας δεν σέβεται τους περιορισμούς ως προς το ωράριο. Γιατί συμβαίνει αυτό; Μήπως οι περιορισμοί που της επιβάλλετε δεν είναι ευέλικτοι; Τι θέλει να σας πει όταν σας επισημαίνει τη δική της πλευρά; Την ακούτε με ανοιχτή διάθεση να την κατανοήσετε; Ποια είναι τα επιχειρήματά της; Επιδιώκει να σας προκαλέσει με το να αγνοεί τον περιορισμό που της επιβάλλετε; Αν ναι, για ποιο λόγο; Τα παιδιά αισθάνονται την ανάγκη να προκαλέσουν όταν δεν βρίσκουν άλλους τρόπους να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Οι έφηβοι προκαλούν όταν νιώθουν αδικημένοι και δεν έχουν πρόσβαση σε μια ανοιχτή κοντινή σχέση για να εκφραστούν.
Γιατί ακριβώς το ωράριο γίνεται πεδίο αναμέτρησης δυνάμεων με την κόρη σας; Σας υπενθυμίζω ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στα θέματα που αφήνουμε να γίνουν πεδίο σύγκρουσης με τους εφήβους. Γνωρίζετε τις παρέες της κόρης σας και τι κάνει όταν βρίσκεται με τις παρέες αυτές; Έχετε υπόψη σας ποιες είναι οι οικογένειες των παιδιών με τα οποία συναναστρέφεται; Γιατί επιμένετε στην τήρηση του ωραρίου που της επιβάλλετε; Έχει μέσω της συμπεριφοράς της προδώσει την εμπιστοσύνη σας, έχει δείξει ανευθυνότητα και αδυναμία να διαχειριστεί μεγαλύτερα επίπεδα αυτονομίας; Το μισάωρο στο οποίο αναφέρεστε δεν έχει κάποια βαρύτητα από μόνο του. Θέλω να πω ότι αν η κόρη σας είναι ένα παιδί ώριμο, υπεύθυνο και ανοιχτό στην συζήτηση τότε πιθανόν να μην έχετε λόγο να προσπαθείτε να της επιβάλλετε αυτό τον συγκεκριμένο περιορισμό στο ωράριο. Αν όμως έχετε λόγους να ανησυχείτε, αν έχετε ενδείξεις ότι το παιδί σας θέτει τον εαυτό του σε κίνδυνο τότε πραγματικά πρέπει να επιβάλλετε όρια αλλά όχι με τρόπο τιμωρητικό, αυταρχικό και απαγορευτικό. Με άλλα λόγια, έχετε λόγους να ανησυχείτε όταν η κόρη σας αργεί; Αν ναι, τότε χρειάζεται να εξετάσετε συνολικότερα τα ζητήματα που αφορούν την συναισθηματική και κοινωνική ζωή της κόρης σας. Αν όχι, τότε χρειάζεται να συζητήσετε μαζί της ώστε να επαναδιαπραγματευτείτε τους περιορισμούς στο ωράριο με έναν τρόπο που να ταιριάζει περισσότερο στις ανάγκες του παιδιού σας χωρίς όμως και εσείς να έρχεστε σε δύσκολη θέση. Φυσικά και δεν σας προτείνω να την αφήσετε ανεξέλεγκτη να φεύγει και να επιστρέφει όποτε θέλει. Η κόρη σας όπως πολύ σωστά λέτε είναι ακόμα ανήλικη και χρειάζεται όρια. Τα όρια παρέχουν στους εφήβους ασφάλεια. Στη σχέση μας με του εφήβους χρειάζεται πάντοτε να είμαστε προσανατολισμένοι προς την εξεύρεση ισορροπίας μεταξύ των αναγκών τους για αυτονομία και των αναγκών για ασφάλεια. Σε καμία περίπτωση όμως η κόρη σας δεν θα δεχθεί τα όρια και τους κανόνες που προτείνετε αν δεν τα σέβεται. Και εδώ ας κάνουμε ένα βήμα πίσω για να δούμε την συνολικότερη εικόνα. Δεν είναι δυνατόν οι έφηβοι να σεβαστούν τα όρια και τους κανόνες που τους προτείνονται αν δεν σέβονται τους γονείς και τη σχέση τους μαζί τους. Σκεφτείτε λοιπόν τι είδους σχέση έχετε με την κόρη σας. Είναι μια σχέση αμοιβαίου σεβασμού και αν όχι τι έχει μεσολαβήσει; Αν το στυλ ανατροφής που υιοθετείτε είναι πιεστικό και αφήνει μικρά περιθώρια για έκφραση στο παιδί σας, δεν είναι ποτέ αργά για να κάνετε κάποιες αλλαγές. Σίγουρα η προσπάθειά σας θα εκτιμηθεί από το παιδί σας και θα μπορέσετε να ξαναπλησιάσετε την κόρη σας. Με απλά λόγια, όσο είστε απομακρυσμένες η μία από την άλλη, η κόρη σας δεν θα σας λαμβάνει υπόψη της. Το ίδιο ισχύει και για οποιαδήποτε τιμωρία προσπαθείτε να επιβάλλετε. Η τιμωρία δεν έχει νόημα όταν οι καταστάσεις γίνονται αναμέτρηση δυνάμεων. Κατά τη γνώμη μου, έχουν αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, γιατί προκαλούν θυμό στους εφήβους με αποτέλεσμα η συμπεριφορά τους να γίνεται προκλητική. Φυσικά και τα παιδιά χρειάζεται να αντιλαμβάνονται από μικρή ηλικία τις συνέπειες των συμπεριφορών τους, αλλά όχι μέσα σε τιμωρητικό κλίμα. Οι συνέπειες έχουν νόημα μόνο μέσα σε πλαίσιο θετικής επικοινωνίας, αλλιώς είναι κάτι ξένο για τα παιδιά και προκαλούν αντιδραστικότητα. Μέσα από την δουλειά μου βλέπω συχνά οικογένειες όπου οι σχέσεις πολώνονται και τα μέλη της οικογένειας απομακρύνονται με αποτέλεσμα όταν φτάνουν στον ειδικό για βοήθεια να είναι σαν ο καθένας να μιλά διαφορετική γλώσσα. Σας προτείνω λοιπόν να κάνετε προσπάθεια να ξαναβρείτε έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας με την κόρη σας, να μιλήσετε την ίδια γλώσσα ώστε να σας κατανοήσει και να την κατανοήσετε. Το βάρος της προσπάθειας πέφτει φυσικά σε εσάς γιατί είστε το ενήλικο μέλος που οφείλετε να παρέχετε ασφάλεια στο παιδί σας.
Το ότι η κόρη σας πήγε διακοπές χωρίς την άδειά σας θα έλεγα ότι είναι συμπεριφορά μεγαλύτερης βαρύτητας. Και πάλι όμως δεν έχω το συνολικότερο πλαίσιο που θα μου επέτρεπε να αξιολογήσω την σοβαρότητά της και την πιθανή επικινδυνότητά της. Χρειάζεται η κόρη σας να γνωρίζει με σαφήνεια τι αποτελεί απαράβατες για σας οικογενειακές αξίες και χρειάζεται επίσης συνέπεια από πλευράς σας στον σεβασμό αυτών των αξιών.
Τι ακριβώς συνέβη; Προσπαθήσατε να επιβάλλετε την άποψή σας και η κόρη σας, σας αγνόησε; Προσπάθησε να διαπραγματευτεί μαζί σας; Ποια ήταν τα επιχειρήματά της; Ποια είναι η παρέα της; Είναι συνομήλικά της παιδιά που είχαν την άδεια να φύγουν από τις δικές τους οικογένειες; Υπήρχαν ενήλικες μαζί και αν ναι τους γνωρίζετε; Επιδιώξατε να συνεννοηθείτε με τους άλλους γονείς; Βρίσκεται η κόρη σας σε παρέα που δεν εγκρίνετε; Αν ναι, για ποιο λόγο δεν την εγκρίνετε και πώς έχετε προσπαθήσει να επικοινωνήσετε γι αυτό με την κόρη σας; Δεν έχω συνολική εικόνα της προσωπικότητας της κόρης σας και αυτό σημαίνει ότι είναι αδύνατο να κρίνω την σοβαρότητα των ζητημάτων που σας προβληματίζουν. Είναι η κόρη σας μια έφηβη χαρούμενη με παρέες και ενδιαφέροντα που διεκδικεί μεγαλύτερη αυτονομία; Ή μήπως είναι μία έφηβη αντιδραστική, προκλητική και θυμωμένη;
Σε τι ακριβώς αντιδρά; Γιατί σας προκαλεί; Τι θέλει να σας πει μέσα από το να αγνοεί τις υποδείξεις και τις συμβουλές σας;
Ρωτάτε πώς έπρεπε να φερθείτε. Καταλαβαίνω ότι προσπαθήσατε να επιβάλλετε κάποιο περιορισμό με το να της στερήσετε μια έξοδο. Τέτοιου είδους όμως τιμωρίες κατά τη γνώμη μου απλά διαιωνίζουν τον φαύλο κύκλο της δυσλειτουργικής επικοινωνίας με την κόρη σας. Με άλλα λόγια, πάλι η κόρη σας θα θυμώσει, θα νιώσει ότι αδικείται και με την πρώτη ευκαιρία θα αγνοήσει και πάλι την οποιαδήποτε απόπειρα για οριοθέτηση από πλευράς σας. Αυτό που χρειάζεται να κάνετε είναι να αλλάξετε το επικοινωνιακό κλίμα μεταξύ σας. Πλησιάστε το παιδί σας με θετική και ανοιχτή διάθεση. Δημιουργείστε ατμόσφαιρα αποδοχής και ανοιχτής επικοινωνίας χωρίς απόπειρα για επιβολή εξουσίας από πλευράς σας. Ακούστε την κόρη σας και προσπαθήστε να καταλάβετε τι θέλει να εκφράσει μέσα από τις συμπεριφορές που υιοθετεί. Αν έχετε λόγους να ανησυχείτε για το παιδί σας, για την ψυχοσυναισθηματική του υγεία και ασφάλεια ή αν νιώθετε ότι η επικοινωνία σας έχει πολωθεί σε βαθμό που δεν μπορείτε να την αποκαταστήσετε, τότε μην διστάσετε να ζητήσετε την βοήθεια ειδικού.
Συνοψίζοντας, θα πρέπει να πάτε τα πράγματα ένα βήμα πίσω. Δεν χρειάζεστε καθοδήγηση ως προς το τι να κάνετε όταν η κόρη σας δεν σέβεται τα όρια. Αυτό που χρειάζεστε είναι καθοδήγηση για το πώς η κόρη σας θα σεβαστεί τα όρια. Και αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσα από την αλλαγή των επικοινωνιακών σας προτύπων. Θέστε τις βάσεις για θετική επικοινωνία και έτσι θα οδηγηθείτε στο είδος της σχέσης όπου θα είναι εφικτός ο σεβασμός των ορίων.
Τέλος, επειδή μιλάτε σε πρώτο ενικό πρόσωπο, δεν μου είναι ξεκάθαρο αν μεγαλώνετε μόνη σας την κόρη σας. Λάβετε υπόψη σας πως οτιδήποτε σας επισημαίνω για την σχέση και την επικοινωνία με την κόρη σας εννοείται ότι αφορά και τον σύντροφό σας. Εννοείται επίσης ότι η συμφωνία μεταξύ των γονιών και η θετική επικοινωνία μεταξύ τους επηρεάζουν θετικά την ανατροφή των παιδιών .