“Έντονη εφηβεία, φωνές, ψέματα για το διάβασμα…”

Ερώτημα αναγνώστριας

Καλησπέρα!

Η κόρη μου είναι 17 ετών, μαθήτρια της Γ΄ Λυκείου.  Έντονη εφηβεία, φωνές, ψέματα για το διάβασμα.

Κλείνεται στο δωμάτιό της και αντί να μελετά βλέπει σειρές στον υπολογιστή, μιλάει με φίλους της και οτιδήποτε άλλο εκτός από μελέτη.

Δεν έχουμε καλή σχέση, με έχει κάνει πέρα διότι πάντα ανακαλύπτω ότι μου λέει ψέματα και μετά γίνονται καβγάδες.

Προσπαθώ να τις δώσω να καταλάβει ότι αν θέλει να πετύχει πρέπει  να διαβάσει.  Το θέμα είναι ότι έχει δυσλεξία και αυτό την δυσκολεύει πολύ !!!

Δεν ξέρω τι να κάνω πώς να το χειριστώ,  πώς να την πλησιάσω όταν ξεκινάμε συζήτηση είναι επιθετική και η κατάληξη είναι άσχημη.

---

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Από την αφήγησή σας διακρίνω ότι η «έντονη» εφηβεία στην οποία αναφέρεστε και η επιθετικότητα της κόρης σας εκδηλώνονται ως απάντηση στα πρότυπα που χαρακτηρίζουν την μεταξύ σας επικοινωνία. Η επικοινωνία σας όπως την περιγράφετε εστιάζει στην προσπάθεια από πλευράς σας να επιβάλλετε στην κόρη σας μια συνεπή στάση προς το σχολείο και στην αντίστοιχη προσπάθεια από πλευράς της κόρης σας να αποφύγει αυτή την επιβολή.

Θα σας προτείνω να αποδεσμεύσετε τη μεταξύ σας σχέση από την αναμέτρηση δυνάμεων για το σχολείο γιατί αυτού του είδους η αναμέτρηση δυνάμεων δεν ωφελεί, είναι αδιέξοδη και επιπλέον δεν έχει κανένα νόημα. Μέσα από την αφήγησή σας είναι εμφανές ότι αυτή τη στιγμή, η σχέση σας περιστρέφεται γύρω από τις υποχρεώσεις για το σχολείο στις οποίες η κόρη σας δεν ανταποκρίνεται με επάρκεια. Η συνέπεια στις υποχρεώσεις, όπως και το κίνητρο για τις σπουδές δεν επιβάλλονται. Η στρατηγική που ακολουθείτε δεν είναι κατά τη γνώμη μου σωστή γιατί έχει ως στόχο τον εξαναγκασμό. Ο εξαναγκασμός όμως δεν λειτουργεί σε κανένα επίπεδο. Όσο και αν προσπαθήσετε να εξαναγκάσετε την κόρη σας να υιοθετήσει μια πιο συνεπή στάση απέναντι στο σχολείο δεν θα έχετε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Τα «επιθυμητά αποτελέσματα» πρέπει να έχουν καθοριστεί από την ίδια την κόρη σας, ενώ είναι αυτονόητο ότι μόνο σε αυτή την περίπτωση θα έχει το κίνητρο να επιδιώξει την υλοποίησή τους.

Ποιες είναι οι προσδοκίες της κόρης σας για το μέλλον; Ποιες είναι οι δικές σας προσδοκίες; Ο οραματισμός μελλοντικών σχεδίων στη ζωή ενός νέου ανθρώπου δεν χρειάζεται σε καμία περίπτωση να περνά μέσα από σύγκρουση. Συζητήστε με την κόρη σας σε μια όσο το δυνατό πιο ισότιμη βάση. Ακούστε τι έχει να σας πει. Δώστε της το περιθώριο να σας μιλήσει για τα όνειρά της για το μέλλον. Τι θα ήθελε να κάνει στο μέλλον; Τι είδους επάγγελμα ονειρεύεται για τον εαυτό της; Πώς μπορεί να πραγματοποιήσει τους στόχους και τις επιθυμίες της; Πώς μπορείτε εσείς να την βοηθήσετε σε αυτό;

Η κόρη σας γνωρίζει ότι προκειμένου να πετύχει χρειάζεται να προσπαθήσει. Άρα αυτό είναι κάτι που δεν χρειάζεται να της επισημαίνετε και να της επαναλαμβάνετε. Η επανάληψη ζητημάτων που είναι ήδη γνωστά, επιβαρύνει τη σχέση και την επικοινωνία με ανώφελη συναισθηματική κούραση και την οδηγεί σε αδιέξοδο. Τι γίνεται κάθε φορά που επισημαίνετε στην κόρη σας ότι χρειάζεται προσπάθεια για να πετύχει κάποιο στόχο; Φαντάζομαι ότι εκτυλίσσεται ένα από δύο σενάρια: Η κόρη σας αποσύρεται δείχνοντας σας με τον τρόπο της ότι η επανάληψη δεν έχει νόημα και ότι αποκτά χαρακτήρα «κηρύγματος» μέσω του οποίου απομακρύνεστε ακόμα περισσότερο. Το αίσθημα της κόρης σας στην προκειμένη περίπτωση μεταφράζεται και εξωτερικεύεται ως: «ωχ πάλι τα ίδια». Το άλλο σενάριο που υποθέτω επίσης ότι διαδραματίζεται στο σπίτι σας είναι αυτό της επιθετικότητας που περιγράφετε. Και εδώ θα σας επισημάνω το αυτονόητο, ότι δηλαδή η διαρκής επισήμανση με πιεστικό τρόπο των ζητημάτων που ήδη γνωρίζει η έφηβη, δημιουργεί θυμό.

Το δεδομένο μας είναι ότι οι ως τώρα προσεγγίσεις σας δεν λειτούργησαν αποτελεσματικά. Ούτε δηλαδή ενθάρρυναν την κόρη σας στην ανάπτυξη του κινήτρου της  για δέσμευση σε ακαδημαϊκές υποχρεώσεις, ούτε δημιούργησαν ένα θετικό συναισθηματικό κλίμα στην μεταξύ σας επικοινωνία.

Τι κάνουμε όταν οι στρατηγικές μας δεν αποδίδουν; Τις αλλάζουμε. Χρειάζεται άμεσα να αλλάξετε την στρατηγική προσέγγισης της κόρης σας. Δείξτε κατανόηση και ενσυναίσθηση και αποσύρετε την απόπειρα εξαναγκασμού. Αυτή η διαφορά στην προσέγγισή σας θα αλλάξει και την ανταπόκριση της κόρης σας. Η κόρη σας είναι 17 ετών. Το ζητούμενο για αυτή την ηλικία δεν είναι να επιχειρείτε εσείς να της υποδείξετε σε τι είδους υποχρεώσεις οφείλει να ανταποκριθεί. Το ζητούμενο είναι να υπευθυνοποιηθεί η ίδια και η ίδια να επιλέξει τους στόχους ζωής που την εκφράζουν.

Αυτό είναι κάτι φυσικά που δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη. Είναι μια διεργασία στην οποία χρειάζεται να μπει η κόρη σας, ενώ εσείς οφείλετε να είστε δίπλα της ως συμπαραστάτες και όχι ως φορείς κάποιας ανώτερης εξουσίας. Αναρωτηθείτε: Η κόρη σας βρίσκεται πιο κοντά στην παιδική ηλικία ή πιο κοντά στην ενηλικίωση; Φαντάζομαι ότι θα μου απαντούσατε πως βρίσκεται πιο κοντά στην ενηλικίωση και ηλικιακά και ψυχοσυναισθηματικά.

Αναρωτηθείτε και πάλι: Ο τρόπος με τον οποίο εσείς προσεγγίζετε την κόρη σας αντιστοιχεί στη φάση ζωής στην οποία βρίσκεται; Είναι πιθανό να αντιλαμβάνεστε και εσείς ότι οι προσεγγίσεις σας τοποθετούν την κόρη σας σε μια φάση ζωής που χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη εξάρτηση από τις υποδείξεις των ενηλίκων. Παρόλο που πιστεύω ότι η απόπειρα για εξαναγκασμό δεν λειτουργεί σε καμία ηλικία, είναι πιο πιθανό να έχει βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα σε μικρές ηλικίες. Αν πούμε στο μικρότερο παιδί «διάβασε τα μαθήματά σου» ή αν παραπονεθούμε «γιατί δεν διαβάζεις;», είναι πιθανό να εισακουστούμε για ένα διάστημα, αλλά αυτή μας η στρατηγική έχει το βασικό μειονέκτημα ότι δεν καλλιεργεί εσωτερικό κίνητρο. Οι συνέπειες της έλλειψης εσωτερικού κινήτρου γίνονται ορατές στα χρόνια της εφηβείας.

Σε λίγους μήνες η κόρη σας θα αποφοιτήσει από το σχολείο. Σας παρακινώ λοιπόν να αναρωτηθείτε επίσης: Τι από όλα αυτά που σας φέρνουν σε σύγκρουση σήμερα, θα εξακολουθεί να είναι σημαντικό ζήτημα, αφού θα έχει αποφοιτήσει η κόρη σας από το σχολείο; Ποια από τα ζητήματα που συζητάτε με αδιέξοδο τρόπο σήμερα με την κόρη σας θα εξακολουθούν να έχουν νόημα λίγους μήνες μετά;

Το ζήτημα του σχολείου και των επιδόσεών της πρέπει να αντιμετωπιστεί ως πρόβλημα προς επίλυση και όχι ως πεδίο συναισθηματικών αναμετρήσεων. Αναζητήστε μαζί με το παιδί σας τις πιθανές στρατηγικές επίλυσης του προβλήματος. Καθίστε μαζί και βρείτε τα σωστά ερωτήματα προκειμένου να οδηγηθείτε στη σωστή προσέγγιση. Τι σημαίνει ότι η κόρη σας δυσκολεύεται λόγω της δυσλεξίας; Ποιο είναι το περιεχόμενο των δυσκολιών της; Έχει την εξατομικευμένη και στοχευμένη βοήθεια που χρειάζεται; Βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση; Είναι οι στόχοι της ρεαλιστικοί και πραγματοποιήσιμοι; Μήπως χρειάζεται αναπροσαρμογή των στόχων ώστε να ανταποκρίνονται με πιο κατάλληλο τρόπο στις δυνατότητες και τις κλίσεις της κόρης σας; Σας υπενθυμίζω ότι οι συμμετοχή στις Πανελλήνιες εξετάσεις δεν είναι μονόδρομος. Αναζητήστε μαζί με το παιδί σας πιθανές επαγγελματικές επιλογές και τρόπους για την υλοποίησή τους.

Συχνά τα παιδιά που αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες συσσωρεύουν αίσθημα ματαίωσης και απογοήτευσης στη διάρκεια της σχολικής τους ζωής βλέποντας ότι η προσπάθειές τους δεν έχουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Αυτό το αίσθημα ματαίωσης οδηγεί σε παραίτηση από τις σχολικές υποχρεώσεις, με αποτέλεσμα οι έφηβοι να φαίνονται αδιάφοροι και «τεμπέληδες», ενώ στην πραγματικότητα είναι απογοητευμένοι και μπερδεμένοι. Προσπαθήστε να μπείτε στη θέση της κόρης σας και να κατανοήσετε τις δυσκολίες της.

Αλλάξτε λοιπόν την προσέγγισή σας και τότε θα δείτε και αλλαγή στην ανταπόκριση της κόρης σας. Η πίεση δημιουργεί απομάκρυνση και επιθετικότητα και καλλιεργεί το έδαφος για ψέματα. Αντίθετα, η προσέγγιση μέσα από διάθεση να γνωρίσουμε τον κόσμο του εφήβου και να τον βοηθήσουμε να διαχειριστεί τις δυσκολίες του, καλλιεργούν διάθεση για κατανόηση και έδαφος για ειλικρινές μοίρασμα.

Πώς να σπάσετε τον φαύλο κύκλο που συντηρεί το αδιέξοδο στην επικοινωνία σας; Πρέπει να αποκαταστήσετε τον ρόλο σας ως σύμμαχο στις δυσκολίες και στα όνειρα του παιδιού σας και να απαλλαγείτε από τον ρόλο του ελεγκτή. Αυτό θα ξεκουράσει και εσάς και την κόρη σας και την μεταξύ σας σχέση. Ως πρώτο βήμα λοιπόν πλησιάστε την κόρη σας με πρόθεση να την ακούσετε. Μην αναφερθείτε καθόλου στο ζήτημα των μαθημάτων. Η συζήτηση και η ανακύκλωση αυτού του ζητήματος άλλωστε έχει καταλήξει σε ένα διαρκές αδιέξοδο που επιβαρύνει τη σχέση σας. Ακούστε τι έχει να σας πει για τον εαυτό της και τη ζωή της και το ζήτημα του σχολείου θα πλαισιωθεί μέσα στις ευρύτερες ανάγκες και επιθυμίες της για τη ζωή της.

Σας προτείνω το εξής «παιχνίδι»: Απαραίτητος όρος για να παίξετε αυτό το παιχνίδι είναι η μεταξύ σας σχέση και επικοινωνία να είναι θετική. Προτείνετε στην κόρη σας να γράψει ένα γράμμα προς τον μελλοντικό εαυτό της, ένα γράμμα προς τον εαυτό της σε 9 μήνες από τώρα, προς τον εαυτό της των 18 ετών. Γράψτε και εσείς ένα γράμμα προς την δεκαοκτάχρονη κόρη σας.

Ο παράγοντας κλειδί είναι κατά τη γνώμη μου η αποκατάσταση της μεταξύ σας σχέσης. Στην προσπάθειά σας αυτή είναι πιθανό να χρειαστείτε τη βοήθεια του ειδικού που θα σας κατευθύνει προς τις κρίσιμες αλλαγές στη σχέση σας. Επίσης, είναι πιθανό η κόρη σας να χρειαστεί τη βοήθεια του ειδικού προκειμένου να διαμορφώσει με θετικό τρόπο τις προσδοκίες της για τη ζωή και να ιεραρχήσει σωστά το ζήτημα του σχολείου και της προσπάθειάς της να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της.

(Σας προτείνω να διαβάσετε προηγούμενα άρθρα μου στο efiveia.gr: «Γονείς και έφηβος στο ξεκίνημα της Γ Λυκείου», «Ναι στην ενθάρρυνση, όχι στην πίεση!»)