Εγχειρίδιο ανακάλυψης νέων εφηβικών ενδιαφερόντων, με αφορμή τον κοροναϊό

Γράφει στο efiveia.gr η Κλινική Ψυχολόγος Βέρα Αδαμοπούλου

Πλέον οι έφηβοι περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους μπροστά σε μια οθόνη λόγω του εξ’ αποστάσεως σχολείου, αλλά ο τρόπος που χρησιμοποιούν τον ελεύθερό τους χρόνο μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ζωής και της σταδιοδρομίας τους. 

Είναι πολύ σημαντικό να αντιληφθούμε πως οι εξωσχολικές δραστηριότητες επιτρέπουν στα παιδιά να επιδιώκουν ενδιαφέροντα, να γνωρίζουν νέους ανθρώπους και να αναπτύσσουν νέες δεξιότητες. Ειδικά, στην εφηβεία είναι απαραίτητη η εκμάθηση εξισορρόπησης των εξωσχολικών δραστηριοτήτων και των υπόλοιπων τομέων της ζωής τους.  

Επομένως, όταν ο ελεύθερος χρόνος ενός εφήβου χρησιμοποιείται με γόνιμο τρόπο, γιατί να μην ξεκινήσει ένα νέο χόμπι, εάν δεν το κάνει ήδη;  

Ωστόσο, δεν είναι κάθε άτομο το ίδιο, επομένως και τα ενδιαφέροντά του.  

Δείτε παρακάτω πώς μπορείτε να τραβήξετε την προσοχή του παιδιού σας με κάποια νέα δραστηριότητα για να το παρακινήσετε.  

1. Ρωτήστε τον/την έφηβο/-η σας τι τον/την κάνει να νιώθει καλά με τον εαυτό του/της. Ένας τρόπος για να βοηθήσετε τους εφήβους σας να βρουν νέο χόμπι είναι να επικεντρωθείτε μαζί στις δυνάμεις τους. Πολλοί έφηβοι μπορεί να επικεντρωθούν μόνο στις αδυναμίες ή σε πράγματα που έχουν αποτύχει. Αντ’ αυτού, τονίστε οτιδήποτε τους κάνει ευτυχισμένους.   

• Ένα άτομο δεν χρειάζεται να είναι καλό σε ένα χόμπι για να το απολαύσει. Τα χόμπι δεν είναι απαραίτητα ταλέντα. Εάν ο έφηβός σας λατρεύει να παίζει ένα όργανο ή ένα άθλημα, αλλά είναι απλώς μέτριος, δεν υπάρχει πρόβλημα! Εφόσον αισθάνεται καλά ενώ ασχολείται με αυτό, μπορεί να μετατραπεί σε χόμπι. 

2. Ρωτήστε τον/την έφηβο/-η σας τι θέλει να κάνει. Ίσως τα παιδιά σας να σκέφτονται πολύ καιρό να δοκιμάσουν κάτι, αλλά να μην είναι σίγουρα ότι θα συμφωνήσετε. Ωστόσο, μπορεί και να λάβετε απλώς μια απαξίωση ως απάντηση. Αυτό είναι φυσιολογικό. Πρόκειται για μια αρκετά ασαφή και ευρεία ερώτηση. Προτρέψτε τον/την έφηβό/-η σας να το σκεφτεί και να σας απαντήσει αργότερα.  

• Δοκιμάστε να ρωτήσετε, «Τι θα ήθελες να κάνεις σήμερα;» ή «Τι θέλεις να κάνεις αυτό το Σαββατοκύριακο;». Μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε να πείτε, «Ας κάνουμε κάτι που σε ενδιαφέρει σήμερα. Τι θα ήθελες να κάνεις;» 

3. Ρωτήστε τον/την έφηβο/-η σας τι κάνει για να χαλαρώσει εκτός από την χρήση ηλεκτρονικών συσκευών και οθονών. Μπορεί να ακούνε μουσική, να σκιαγραφούν, να τραβούν φωτογραφίες ή βίντεο και να μη το έχουν συνειδητοποιήσει.  

• Δεν είναι όλα τα χόμπι εξειδικευμένα, ούτε απαιτούν όλα πολύ χρόνο. Οι έφηβοι που συλλέγουν κάτι αγαπημένο μπορεί να έχουν ένα διαφορετικό είδος χόμπι από κάποιους που δημιουργούν τα δικά τους βίντεο στο YouTube, αλλά είναι και τα δύο χόμπι. 

4. Αναζητήστε ιδέες με τον/την έφηβο/-η σας. Οι έφηβοι χρειάζονται χρόνο για να σκεφτούν ποια είναι τα ενδιαφέροντά τους, ειδικά αν δεν τα γνωρίζουν ήδη. Υποστηρίξτε τους καθώς προσπαθούν να καταλάβουν τι απολαμβάνουν να δοκιμάζουν. Καταγράψτε όλες τις ιδέες, ακόμα κι αν ακούγονται ανόητες ή αδύνατες στην αρχή. Μερικές φορές μια απρόσκοπτη παρατήρηση καταλήγει να είναι μια λαμπρή ιδέα!   

5. Ζητήστε από τον/την έφηβο/-η να ιεραρχήσει τη λίστα ενδιαφερόντων. Μετά από τον καταιγισμό ιδεών, ζητήστε από το παιδί σας να κατατάξει τα ενδιαφέροντα σε κλίμακα από το 1 έως το 10, με το 10 να είναι πιο πιθανό να δοκιμάσει και το 1 ως λιγότερο πιθανό.   

• Εάν το παιδί σας δοκιμάσει κάποια δραστηριότητα που δεν του αρέσει, μπορεί να προχωρήσει στην επόμενη δραστηριότητα της λίστας. 

6. Αναλογιστείτε τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του/της εφήβου/-ης σας.  Οι απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις μπορούν να τους βοηθήσουν να βρουν ιδέες.  

• Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους;  
• Τι πράγματα δυσκολεύονται να κάνουν;  
• Τι τους τραβάει περισσότερο;   
   

7. Προτείνετε ιδέες για νέα ενδιαφέροντα. Εάν ο/η έφηβος/-η σας αγωνίζεται να βρει μια νέα ασχολία, μπορείτε να προτείνετε απλά πράγματα που μπορεί να τον/την ενδιαφέρει. Πιθανότατα γνωρίζετε το παιδί σας όλη τη ζωή του, οπότε θα έχετε μια ιδέα για το ποια είναι τα ενδιαφέροντά του.   

• Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε «Σου αρέσει να βρίσκεσαι σε εξωτερικούς χώρους. Έχεις σκεφτεί το τρέξιμο, την πεζοπορία, ή την ποδηλασία;» ή «Υπάρχει ένα εφηβικό πρόγραμμα για σχέδιο. Νομίζω ότι μπορεί να σε ενδιαφέρει.»  
• Θυμηθείτε, είναι εύκολο να λάβετε γκρίνια. Οι έφηβοι αντιπαθούν να ωθούνται σε κάτι από τους γονείς και μπορεί να χρειαστεί να τους πείσετε. 
• Αναφέρετε πιθανές απολαυστικές δραστηριότητες, αλλά περιορίστε τον αριθμό των φορών που προτείνετε την ιδέα. 

8. Υποστηρίξτε τα χόμπι του/της εφήβου/-ης σας, ακόμα κι αν φαίνεται περίεργο. Στους εφήβους μπορεί να μην αρέσουν όλα τα πράγματα που αρέσουν σε εσάς, ή εσείς να μην καταλαβαίνετε τα δικά τους. Μην τους αποθαρρύνετε και μην τους πείτε πόσο παράξενο το βρίσκετε. Αυτό θα μπορούσε να βλάψει ένα βασικό μέρος της ταυτότητας του παιδιού σας. Αντ’ αυτού, υποστηρίξτε τα ενδιαφέροντά του, αρκεί να είναι ασφαλή και να μην μειώνει τις υγιείς σχέσεις. 

• Αποφύγετε να πείσετε τον παιδί σας να κάνει κάτι και μετά να είστε πολύ απασχολημένος/-η για να τον βοηθήσετε να το απολαύσει. Να είστε πάντα περήφανοι για αυτό που ο έφηβός σας επιτυγχάνει.  
• Εάν γνωρίζετε πολλά για την νέα του ασχολία, προσφέρετε μια μικρή εποικοδομητική κριτική, εάν σας ζητηθεί. 
• Αποφύγετε την ανάληψη ενός έργου. Θυμηθείτε, αυτό είναι το χόμπι του, όχι το δικό σας. 

9. Παρέχετε πόρους και υποστήριξη. Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε είναι να βοηθήσετε στη δομή της οικογενειακής ζωής έτσι ώστε να υπάρχει χρόνος για να απολαύσετε μια δραστηριότητα. Αυτό σημαίνει να βεβαιωθείτε ότι αυτός ο ελεύθερος χρόνος δεν καταβροχθίζεται από πράγματα όπως το βίντεο παιχνίδια, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η τηλεόραση.   

10. Απολαύστε ένα δικό σας χόμπι. Είναι πολύ πιθανό να λάβετε θετική απάντηση στο να επιλέξει ο έφηβός σας μια νέα δραστηριότητα εάν ασχολείστε κι εσείς με κάτι. Με τον τρόπο αυτό μοντελοποιείτε πόσο επιβραδυντικά και διασκεδαστικά είναι τα χόμπι, καθώς και πόσο σημαντικά είναι για μια ισορροπημένη ζωή.   

• Για παράδειγμα, εάν θέλετε το παιδί σας να διαβάζει εξωσχολικά βιβλία, διαμορφώστε αυτήν τη συμπεριφορά διαβάζοντας και συζητώντας για βιβλία στον ελεύθερο σας χρόνο. 

11. Σεβαστείτε τα μεταβαλλόμενα ενδιαφέροντα του/της εφήβου/-ης σας. Οι έφηβοι αλλάζουν συνεχώς, αναπτύσσονται και ανακαλύπτουν νέα πράγματα. Εάν το παιδί σας δεν θέλει ασχοληθεί με κάτι, σεβαστείτε το. Μπορεί να ήταν πραγματικά ενθουσιασμένος/-η πέρυσι, αλλά όχι φέτος.   

12. Αναζητήστε ευκαιρίες όπου θα μπορούσε να αποδεχτεί ο/η έφηβος/-η σας. Μια καλή στιγμή για να αναζητήσετε νέα ενδιαφέροντα είναι όταν βρίσκεται σε μια μεταβατική φάση, όπως πριν από ένα νέο σχολικό έτος ή στην αρχή των καλοκαιρινών διακοπών.  

Να θυμάστε πως βοηθώντας το παιδί σας να βρει μια νέα ασχολία, έξω από τις οθόνες, όχι μόνο το διατηρείτε απασχολημένο, αλλά το βοηθάτε επίσης να αισθανθεί καλύτερα για τον εαυτό του, καθώς αναδεικνύεται η δημιουργική πλευρά της προσωπικότητάς του, να κάνει νέους φίλους και να απολαύσει την αίσθηση ότι κατέχει μια νέα δεξιότητα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένα εφηβικό χόμπι μπορεί να οδηγήσει σε υποτροφίες ή βραβεία. Συζητήστε με τον/την έφηβο/-η σας για τα ενδιαφέροντά του και βοηθήστε τον/την να βρει έναν τρόπο να διοχετεύσει την ενέργειά του σε υγιή χόμπι.