Έφηβοι και sexting (Μέρος 1ο): Τι είναι το sexting; Ο ρόλος της οικογένειας στην ενημέρωση και πρόληψη

Γράφει στο efiveia.gr η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Σκεφτείτε για λίγο πόσο διαφορετική ήταν η δική σας εφηβεία από την εφηβεία του παιδιού σας.

Πιστεύω πως θα συμφωνήσετε μαζί μου ότι μια κεντρική διάσταση που διαφοροποιεί σε μεγάλο βαθμό τη σύγχρονη εφηβεία είναι φυσικά η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας κατά τις τελευταίες δεκαετίες και οι συνέπειες αυτής της ανάπτυξης για την ψυχοσυναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων. Αν το καλοσκεφτούμε, είμαστε η πρώτη γενιά γονέων που μεγαλώνουν παιδιά που είναι διαρκώς συνδεδεμένα στο διαδίκτυο. Και είναι αλήθεια ότι οι μεγαλύτεροι από εμάς σε ηλικία συχνά δεν είμαστε αρκετά εξοικειωμένοι με τον κόσμο της σύγχρονης τεχνολογίας και κοινωνικής δικτύωσης. Είναι επίσης αλήθεια ότι οφείλουμε να είμαστε ως ένα βαθμό εξοικειωμένοι προκειμένου και να κατανοήσουμε τον κόσμο του εφήβου και να είμαστε σε θέση να τον οριοθετήσουμε και να τον προστατεύσουμε. Χρειάζεται να γνωρίζουμε τι συμβαίνει και στον φυσικό κόσμο του εφήβου και στον ψηφιακό του κόσμο. Όσο και αν αυτό ακούγεται τρομακτικό, τα καλά νέα είναι ότι αυτοί οι δύο κόσμοι είναι συνδεδεμένοι και αλληλεπιδρούν. Ο έφηβος είναι το ίδιο άτομο που χρησιμοποιεί ένα διαφορετικό μέσο.

Οι έφηβοι πειραματίζονται στο πεδίο των σχέσεων και στον πραγματικό κόσμο – όπως γινόταν «τα παλιά τα χρόνια…» – και στον ψηφιακό κόσμο. Παρόλο που τα μέσα πλοήγησης διαφέρουν, υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να διδάξουμε στα παδιά μας, υπάρχουν με άλλα λόγια αξίες που μπορούμε να μεταδώσουμε που λειτουργούν και στους δυο κόσμους. Για την πλοήγηση των εφήβων στο πεδίο των φιλικών  και ρομαντικών τους σχέσεων, δεν υπάρχουν συνταγές. Οι έφηβοι θα επιχειρήσουν να βρουν την ομάδα συνομηλίκων με την οποία ταιριάζουν, θα προσπαθήσουν να δημιουργήσουν φιλίες και ρομαντικές σχέσεις και μέσα από τις σχέσεις τους θα μάθουν να εκφράζονται και να διεκδικούν, θα βιώσουν θετικά και αρνητικά συναισθήματα, θα ερωτευτούν, θα πληγωθούν και θα συνεχίσουν να πειραματίζονται. Το μοναδικό εφόδιο που κατά τη γνώμη μου είναι απαραίτητο για την ψυχοσυναισθηματική ευημερία του εφήβου είναι το αίσθημα επάρκειας για τον εαυτό. Αυτό το εφόδιο είναι απαραίτητο για την κοινωνική ζωή των εφήβων στον πραγματικό και στον ψηφιακό κόσμο. Σας υπενθυμίζω ότι αυτό το εφόδιο το αποκτά ο έφηβος μέσα από ένα οικογενιακό κλίμα αποδοχής και μέσα από την θετική επικοινωνία με τους γονείς.

Η τεχνολογία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρέχουν ένα πεδίο πειραματισμού και ως προς την έκφραση της σεξουαλικότητας και των ρομαντικών και σεξουαλικών ενδιαφερόντων των εφήβων. Ψάχνοντας τρόπους να εκφράσουν τη σεξουαλικότητά τους και τα ρομαντικά τους ενδιαφέροντα, οι έφηβοι μπορεί να λειτουργήσουν παρορμητικά και να κάνουν άστοχες επιλογές, τόσο στον φυσικό, όσο και στον ψηφιακό κόσμο.

Μία από τις διαστάσεις της online κοινωνικοποίησης των εφήβων είναι και το sexting. Τι είναι το sexting; Είναι η ανταλλαγή οποιασδήποτε μορφής (γραπτά, φωτογραφίες, βίντεο) μηνυμάτων σεξουαλικού περιεχομένου μέσω ηλεκτρονικών συσκευών (κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές τάμπλετ).

Οι έφηβοι φλερτάρουν, οι έφηβοι εκφράζουν την σεξουαλικότητά τους, θαυμάζουν το σώμα τους και το σώμα των άλλων, πειραματίζονται, αναρωτιούνται για το τι ορίζεται ως ελκυστικό και σέξυ, για το τι βαραίνει ως στοιχειο που θα τους εξασφαλίσει την πρόσβαση είτε σε περιστασιακές ερωτικές και σεξουαλικές συνευρέσεις, είτε σε αποκλειστικούς δεσμούς. Μέχρι σχετικά πρόσφατα, όλα αυτά γίνονταν αποκλειστικά στην πραγματική ζωή. Και αυτό σήμαινε ότι ο κάθε έφηβος και η κάθε έφηβη χρειαζόταν να «εκτεθεί» στον άμεσο περίγυρό του και στον δυνητικό του ρομαντικό σύντροφο. Σήμαινε ότι μπορούσε να ελέγξει ως ένα σημαντικό βαθμό τις επιπτώσεις των κινήσεων  που διαμόρφωναν τα πρότυπα του φλερτ και των πειραματισμών του στο πεδίο του έρωτα και των οικείων σχέσεων.  Τι συμβαίνει όμως με την ψηφιακή έκθεση;

Ας δούμε μαζί ένα πιθανό  σενάριο: Μία έφηβη βγάζει το μπλουζάκι της στο πάρτυ και δείχνει  έτσι το στήθος της στο αγόρι που την ενδιαφέρει να φλερτάρει. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αυτή είναι μια κίνηση που περιορίζεται ανάμεσα σε εκείνη και στο αγόρι. Ας δούμε πώς μπορεί να εξελιχθεί το σενάριο: Το αγόρι την «προδίδει», την εκθέτει, «κοκορεύεται» για την «κατάκτησή» του στους φίλους του.  Έτσι, το κορίτσι που έκανε μια κίνηση παρορμητική χωρίς πολλή σκέψη, θα υποστεί τις συνέπειες μέσα στον μικρόκοσμο του ευρύτερου και του στενότερου κοινωνικού της περίγυρου. Τι σημαίνει αυτό; Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξουν φήμες, συγκρούσεις, αποκλεισμός, τσακωμοί, μετατόπιση στις δυναμικές των σχέσεων μεταξύ του κοριτσιού και του αγοριού, μεταξύ της ομάδας των κοριτσιών που είναι ο άμεσος περίγυρος, μεταξύ της ομάδας των αγοριών και των κοριτσιών.

Φανταστείτε τώρα το ίδιο σενάριο και  την ίδια σκηνή διαδικτυακά. Η απόπειρα για φλερτ είναι η ίδια. Το κορίτσι βγάζει το μπλουζάκι του για να φλερτάρει το αγόρι που το ενδιαφέρει. Με τη διαφορά όμως ότι δεν είναι μαζί σε ένα πάρτυ, ή στο σπίτι ο ένας του άλλου. Είναι ο καθένας στο σπίτι του, στο δωμάτιό του και ανταλλάσσουν υλικό για φλερτ. Το κορίτσι βγάζει το μπλουζάκι του και στέλνει τη φωτογραφία. Ίδιο σενάριο, διαφορετικό μέσο. Το διαφορετικό μέσο σημαίνει διαφορετική ανάγκη για διαχείριση  των συνεπειών της κίνησης για φλερτ. Τι γίνεται αν το αγόρι μοιραστεί τις φωτογραφίες και το βίντεο με τους φίλους τους και αν οι φίλοι το μοιραστούν με δικούς τους φίλους και αν το σχολιάσουν και αν το υλικό βρεθεί στην κατοχή άγνωστων ενηλίκων; Εδώ είναι που τα πράγματα γίνονται πολύπλοκα.

Έκανα αυτή την εισαγωγή για να επισημάνω ότι, από τη μια, δεν χρειάζεται να αντιμετωπίζουμε το sexting ως κάτι το εντελώς διαφορετικό από αυτό που σε όλες οι εποχές κάνουν οι έφηβοι, δηλαδή να ανακαλύπτουν την σεξουαλικότητά τους. Από την άλλη όμως, χρειάζεται να γνωρίζουμε τον ψηφιακό κόσμο αρκετά ώστε να αντιλαμβανόμαστε τις διαφορές από τον πραγματικό κόσμο καθώς και τις ιδιαιτερότητες και τους κινδύνους της ερωτικής και σεξουαλικής έκφρασης μέσα από ηλεκτρονικά μέσα. Είναι σημαντικό να μπορούν οι έφηβοι να αναγνωρίζουν το γεγονός ότι η εκδήλωση της σεξουαλικότητας και των ερωτικών τους ενδιαφερόντων μέσω ψηφιακών μέσων σημαίνει αυτόματα και την κατάργηση σε μεγάλο βαθμό του ιδιωτικού τους χαρακτήρα. Από τη στιγμή που κάτι δικό μας αποκτά υπόσταση στον ψηφιακό κόσμο παύει να ανήκει σε εμάς και στους ανθρώπους που απευθύνεται ή στους ανθρώπους που μας αφορούν.  Ό,τι ανεβάζουμε στο διαδίκτυο αποκτά έναν δημόσιο χαρακτήρα αφού άνθρωποι τους οποίους δεν γνωρίζουμε και δεν μας αφορούν μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση στο υλικό μας. Αυτή είναι μια διάσταση την οποία δεν μπορούμε να ελέγξουμε και  για την οποία δεν μπορούμε να έχουμε καμία βεβαιότητα. Αυτή ακριβώς τη διάσταση είναι ιδιαίτερα κρίσιμης σημασίας να την αντιλαμβάνονται οι έφηβοι. Στον πραγματικό κόσμο έχω το περιθώριο να διορθώσω μια παρορμητική μου κίνηση μέσα από το να μιλήσω, να εξηγήσω, να συγκρουστώ, να απαιτήσω. Στον ψηφιακό κόσμο όμως; Καμία κίνηση στη ζωή δεν μπορουμε να την πάρουμε πίσω και ούτε κάτι τέτοιο θα ωφελούσε φυσικά αφού η κάθε κίνησή μας αποτελεί μέρος της εμπειρίας μας. Στον ψηφιακό κόσμο όμως η διαχείριση των εμπειριών μας γίνεται πιο πολύπλοκη γιατί από τη στιγμή που κάτι προσωπικό γίνεται δημόσιο, χάνεται ο δικός μας έλεγχος γι αυτό.

Ας δούμε και άλλα σενάρια σεξουαλικής έκφρασης και πειραματισμού:

Το κορίτσι βγάζει το μπλουζάκι του μπροστά στον καθρέφτη και θαυμάζει το σώμα της, αναρωτιέται για το σώμα της, αναρωτιέται για την ελκυστικότητά της, αναρωτιέται αν το σώμα της αρέσει, αν αρέσει στο αγόρι που την ενδιαφέρει, αν αρέσει σε όλα τα αγόρια. Αν μπορεί να κάνει τις φίλες της να ζηλέψουν, αν μπορεί να κάνει τις φίλες της να την θαυμάσουν, αν με τις φίλες της  μπορούν να κάνουν σεξουαλικά σχόλια και υπονοούμενα, να αστιευτούν, να γελάσουν να περάσουν καλά.

Το κορίτσι που βγάζει το μπλουζάκι του γιατί δέχεται πίεση από τις φίλες της και μπαίνει στη διαδικασία να αποδείξει πόσο «προχωρημένη» είναι. Το κορίτσι που βγάζει το μπλουζάκι του γιατί το αγόρι που της αρέσει της ζητάει αποδείξεις για την δέσμευσή της, ζητάει αποδείξεις για το ότι πράγματι της αρέσει και θέλει να είναι μαζί του ερωτικά ή και σεξουαλικά. Το κορίτσι βγάζει το μπολουζάκι του γιατί το αγόρι την εκβιάζει ότι αν δεν το κάνει θα χωρίσουν. Ένα ζευγάρι εφήβων που βλέπουν και αγγίζουν ο ένας το σώμα του άλλου για να  να πειραματισούν, να συνδεθούν, να χαρούν.

Όλοι αυτοί οι λόγοι που ισχύουν στην παραγματική ζωή είναι οι ίδιοι λόγοι για τους οποίους οι έφηβοι επικοινωνούν και μέσω sexting. Για να φλερτάρουν, να πειραματιστούν, να διασκεδάσουν, να αποδείξουν πόσο cool είναι, να αισθανθούν sexy, να αποδείξουν ότι είναι sexy, να κρατήσουν το ενδιαφέρον του αγοριού που τους αρέσει, να αποδείξουν ότι δεσμεύονται σε μία σχέση.

Παρατηρήσατε φαντάζομαι ότι τα σενάριά μου αναφέρονται κατά κύριο λόγο σε κορίτσι ως το κεντρικό πρόσωπο. Αυτό δεν είναι τυχαίο, καθώς είναι συνηθισμένο για τα κορίτσια να δέχονται τέτοιου είδους πιέσεις από την ομάδα των συνομηλίκων τους, ή από το αγόρι τους. Επίσης, είναι συνηθισμένο για τα κορίτσια να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο βαθμό σύγχυσης ως προς την εικόνα του σώματός τους και την ελκυστικότητά τους λόγω των αντιφατικών πολιτισμικών μηνυμάτων για τη γυναικεία σεξουαλικότητα. Τέλος, είναι επίσης συνηθισμένο για τα κορίτσια  –  λόγω του διπλού κοινωνικού κριτηρίου – να αντιμετωπίζουν σοβαρότερες συνέπειες σε επίπεδο συναισθηματικό και κοινωνικό για άστοχες επιλογές τους στο πεδίο της ερωτικής και σεξουαλικής έκφρασης. Τα αγόρια τα αφορά συνήθως μια άλλη πλευρά του σεναρίου: Το αγόρι παίζει συχνότερα τον ρόλο αυτού που πιέζει και εκβιάζει. Ως αντίστροφη όψη της ίδιας διάστασης, το αγόρι  βρίσκεται συχνά στον ρόλο αυτού που πιέζεται από την ομαδα των συνομήλικων αγοριών να αποδείξει πόσο «άντρας» είναι επιδεικνύοντας τις «κατακτήσεις» του. Και φυσικά, όλες αυτές οι πιέσεις λειτουργούν τόσο στον πραγματικό, όσο και στον ψηφιακό κόσμο.

Τι κάνουμε λοιπόν; Συμβουλεύουμε τον εφηβο για τις αναζητήσεις του στο διαδίκτυο με τον ίδιο τρόπο που τον συμβουλεύουμε για τις αναζητήσεις του στην πραγματική ζωή. Φυσικά και δεν μπορούμε, ούτε και θα είχε νόημα ακόμα και αν μπορούσαμε, να «απαγορεύσουμε» τη σεξουαλική έκφραση των εφήβων. Δεν μπορούμε να πούμε στον έφηβο «μην φλερτάρεις», ούτε «μην φέρεσαι με τρόπους που εκφράζουν, που  τονίζουν, που  βγάζουν προς τα έξω τη σεξουαλοκότητά σου».  Κάτι τέτοιο θα ήταν αντίθετο προς τη φύση της εφηβείας και το πιθανότερο είναι να μας απομάκρυνε από τον έφηβο ως πρόσωπο που δεν κατανοεί τις αναπτυξιακές του ανάγκες. Οι απαγορεύσεις όπως ξέρετε συνήθως δημιουργούν θυμό και αντιδραστικότητα και έτσι περισσότερο συχνά παρά όχι, γυρίζουν στους γονείς και στην σχέση τους με τον έφηβο ως boomerang. Αν απαγορεύσουμε στην έφηβη να φοράει προκλητικά ρούχα, το πιθανότερο είναι το θα το κάνει. Η απαγόρευσή μας δημιουργεί αναμέτρηση δυνάμεων και μας στερεί τη σύνδεση προς το παιδί μας. Σας υπενθυμίζω ότι χωρίς σύνδεση είναι αδύνατο να οριοθετήσουμε τον έφηβο, και να τον κατευθύνουμε προς ασφαλείς επιλογές. (Η σημαντικότητα των ορίων στην εφηβεία)

Αυτό που χρειάζεται ο έφηβος είναι να μάθει να φλερτάρει και να εκφράζει τη σεξουαλικότητά του με ηλικιακά  κατάλληλους τρόπους. Χρειάζεται  να μάθει να αναζητά σχέσεις και οικείους δεσμούς μέσα από τον γνώμονα του αμοιβαίου σεβασμού και να μην κάνει καμία έκπτωση ως προς αυτή τη διάσταση. Χρειάζεται να μάθει να αναγνωρίζει μεταξύ υγιών και μη υγιών σχέσεων. Πρέπει τα παιδιά από μικρή ηλικία να έχουν σαφή εικόνα για το τι ανεχόμαστε και τι δεν ανεχόμαστε στο πλαίσιο οποιασδήποτε οικείας, φιλικής ή ρομαντικής σχέσης. Οτιδήποτε μας κάνει να αισθανόμαστε άβολα, ή και άσχημα για τον εαυτό μας, οτιδήποτε μας φέρνει στη θεση να αναρωτιόμαστε διαισθητικά αν είναι «καλό» και σωστό για μας, είναι κάτι στο οποίο πρέπει να ξέρουμε να λέμε όχι. Τα παιδιά και οι έφηβοι πρέπει να γνωρίζουν ότι έχουν πάντα το περιθώριο της επιλογής. Αν μέσα σε μία σχέση δεν μπρορώ να εκφράζομαι με τρόπους που να με κάνουν να αισθάνομαι καλά για τον εαυτό μου, τότε αυτή η σχέση  δεν είναι υγιής, είναι σχέση χειριστική και κακοποιητική.

Για να συμβουλεύσουμε πρέπει να είμαστε συνδεδεμένοι να έχουμε ανοιχτή επικοινωνία μέσα από την οποία ο έφηβος να μας αισθάνεται ως σύμμαχο στην προσπάθεια να ανακαλύψει τον εαυτό του,

Είναι αυτονόητο ότι η ενημέρωση για το sexting είναι μέρος της γενικότερης προσέγγισής μας για την έκφραση της σεξουαλικότας και το σεξ. Και όπως η ενημέρωση για τη σεξουαλικότητα και την έκφρασή της, έτσι και η ενημέρωση για το sexting δεν περιορίζεται σε μια συζήτηση, αλλά είναι διεργασία ζωής που ξεκινά από τα πρωτα χρόνια του παιδιού και συνεχίζεται  στη διάρκεια της εφηβείας κυρίως μέσα μέσα από το δικό μας πρότυπο και τον δικό μας κόσμο αξιών. Παίρνουμε αφορμές από την καθημερινότητα, από το σχολικό ή φιλικό περιβάλλον του εφήβου, από νεανικές τηλεοπτικές σειρές, από διαδικτυακό υλικό, από οποιαδήποτε πηγή μπορεί να μας βοηθήσει να ανοίξουμε το θέμα προς συζήτηση. Χωρίς να «ανακρίνουμε», χρειάζεται να μάθουμε τι γνωρίζει ήδη ο έφηβος, να διαλύσουμε  τυχόν παρεξηγήσεις, να ενημερώσουμε για κεντρικές διαστάσεις του sexting και των συνεπειών του.

Συνοψίζοντας λοιπόν, η παρέμβασή σας πρέπει κατά τη γνώμη μου να κινηθεί στους παρακάτω άξονες:

Μαθαίνουμε στους εφήβους να λειτουργούν αποκλειστικά μέσα από το πρίσμα του σεβασμού για τον εαυτό τους και τους άλλους.

«Δεν ανεβάζω ποτέ στα μέσα οτιδήποτε θα έκανε κάποιον να νιώσει άσχημα, να ντραπεί, να εκτεθεί, να ταπεινωθεί. Δεν επιτρέπω στους αλλους να κάνουν το αντίστοιχο σε μένα»

Μαθαίνουμε στους εφήβους να αναγνωρίζουν πρόωρες εκφράσεις της σεξουαλικότητας στον εαυτό τους και στον περίγυρό τους.

«Είναι αυτός ο τρόπος φλερτ κατάλληλος για την ηλικία μου; Τι μήνυμα στέλνω για την σεξουαλικότητά μου μέσα από την εμφάνιση και τη συμπεριφορά μου;»

Μαθαίνουμε στους εφήβους ότι οι ίδιοι οφείλουν να πρωταγωνιστούν στην ερωτική και σεξουαλική τους ζωή.

«Μπορώ να λέω τα δικά μου ναι και τα δικά μου όχι εκφράζοντας τις επιλογές μου»

Μαθαίνουμε στους εφήβους να εμπιστεύονται την κρίση και τη διάισθησή τους προκειμένου να αποφασίσουν αν ένα άτομο και μία σχέση αξίζει την εμπιστοσύνη τους.

Μαθαίνουμε στους εφήβους πώς να διαχειρίζονται την πίεση από τους συνομηλίκους τους.

«Ακόμα και αν δέχομαι πίεση, μπορώ να επιλέξω τι θα κάνω. Μπορώ να πω: Όχι, δεν ανεβάζω γυμνές φωτογραφίες»

Μαθαίνουμε στους εφήβους ότι οι επιλογές τους μπορεί να έχουν καταστροφικές συνέπειες για τους ίδιους και για τους άλλους. Το μήνυμα είναι:

«Δεν κάνω ποτέ κάτι που δεν θα μου άρεσε να μου κάνουν. Δεν εκθέτω τους άλλους με τρόπο που δεν θα μου άρεσε να εκτεθώ εγώ»

Μαθαίνουμε στους εφήβους να ελέγχουν την παρορμητικότητά τους, να βάζουν ένα νοερό stop ανάμεσα στην ιδέα και στην πραγματοποίησή της.

«Πριν ανεβάσω μια γυμνή φωτογραφία μου, πριν στείλω ένα σχόλιο με σεξουαλικό περιεχόμενο, σταματώ και σκέφτομαι»

Μαθαίνουμε στους εφήβους να σκέφτονται, να υπολογίζουν και να διαχειριζονται τις συνέπειεις από την έκθεσή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Αν έβλεπαν αυτό το υλικό οι γονείς μου, πώς θα αισθανόμουν; Αν έβλεπε αυτό το υλικό όλη μου η τάξη τι πιστεύω ότι θα γινόταν;»

Ενημερωνόμαστε και ενημερώνουμε τον έφηβο ως προς τις νομικές συνέπειες του sexting. Ο έφηβος πρέπει να γνωρίζει ότι η ανταλλαγή και δημοσιοποίηση σεξουαλικού περιεχομένου που αφορά ανήλικα άτομα διώκεται ποινικά και ότι η κάθε κίνησή του στο διαδίκτυο δημιουργεί το ηλεκτρονικό του αποτύπωμα το οποίο είναι προσβάσιμο στις αρχές. Η διακίνηση σεξουαλικού περιεχομένου συνιστά ποινικό αδίκημα και στην περίπτωση που εμπλέκονται αποκλειστικά ανήλικοι, όπως φυσικά και στην περίπτωση που εμπλέκεται ενήλικας με ψεύτικη διαδικτυακή ταυτότητα. (Για βοήθεια ως προς την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο και πληροφορίες σχετικά με ρυθμίσεις απορρήτου και  επιλογή διαδικτυακών «φίλων»  μπορείτε να απευθυνθείτε στη γραμμή βοήθειας safe internet helpline 2106007686 και στον ιστότοπο info@help-line.gr.)

Δίνουμε το περιθώριο στον έφηβο να στραφεί σε εμάς αν αισθάνεται ότι έχει χάσει τον έλεγχο ως προς τις συμεπριφορές αυτού του είδους στο διαδίκτυο, αν δέχεται πιέσεις ή και απειλές από τον περίγυρό του ή από αγνώστους, αν έχει κάνει κάτι για το οποίο ντρέπεται. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι φυσικά η ανοιχτή μεταξύ μας επικοινωνία με κατανόηση από πλευράς μας και χωρίς κατηγορίες.

Γι αυτό και στο επόμενο άρθρο μου θα μιλήσουμε για το τι μπορεί να κάνει η οικογένεια σε επίπεδο αντιμετώπισης. Θα δούμε μαζί πώς μπορείτε να παρέμβετε αν το παιδί σας εμπλέκεται σε καταστάσεις sexting.