Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος Εύη Μεσσαριτάκη
Η σεξουαλικότητα κατά τη διάρκεια της εφηβείας είναι ένα θέμα που απασχολεί πολλούς γονείς αλλά και όσους ασχολούνται με παιδιά, για παράδειγμα τους εκπαιδευτικούς. Σ’ αυτή τη μεταβατική και πολύ σημαντική φάση της ζωής του ανθρώπου συμβαίνουν πολλές αλλαγές εσωτερικά αλλά και εξωτερικά. Η εφηβεία είναι η περίοδος ανάμεσα στην παιδική ηλικία και την ενήλικη ζωή και ο έφηβος βλέπει τον εαυτό του ν’ αλλάζει μέρα με τη μέρα. Μία από τις πιο έκδηλες αλλαγές είναι ότι αναδύεται εντονότερα η ανάγκη για διερεύνηση της σεξουαλικότητας, αλλά και το περιβάλλον παρατηρεί τις αλλαγές που συμβαίνουν στον/στην έφηβο/η και μπορεί ν’ αλλάξει τη συμπεριφορά του.
Το στήθος του κοριτσιού μπορεί να είναι πιο σχηματισμένο και το αγόρι να έχει τις πρώτες ονειρώξεις. Αυτό μπορεί να φέρει σε δύσκολη θέση τους γονείς. Ακόμα περισσότερο εκείνους που έχουν ανοιχτά θέματα όσον αφορά τις δικές τους σχέσεις και τη δική τους σεξουαλικότητα. Αυτοί είναι οι γονείς που θα χειριστούν και πιο άγαρμπα ή και επιζήμια τις ανησυχίες των παιδιών τους. Θυμάμαι παλιότερα είχε έρθει μία οικογένεια στο γραφείο μου με αίτημα κάποιες προβληματικές συμπεριφορές του εφήβου. Σε μία από τις αρχικές συναντήσεις μας, ο πατέρας είχε αναφερθεί στο γεγονός ότι ο έφηβος κλεινόταν πια για περισσότερη ώρα στο μπάνιο με χιουμοριστικό τρόπο. Το παιδί κατέβασε το βλέμμα και ήταν αποσυρμένο για την υπόλοιπη συνεδρία παρά τους προσεκτικούς χειρισμούς μου.
Η στάση των γονιών λοιπόν είναι καθοριστική για την υγιή ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη των παιδιών τους. Πρέπει να έχουν κατά νου ότι η σεξουαλικότητα υπάρχει στη ζωή μας και συνυφαίνεται με την προσωπικότητά μας από πολύ μικρή ηλικία. Ένας γονιός λοιπόν που έχει παρατηρήσει τις σεξουαλικές συμπεριφορές που είχε το παιδί του μεγαλώνοντας, για παράδειγμα ένα κοριτσάκι 4 ετών μπορεί να τρίβεται στο λούτρινο παιχνίδι του, δε θα αντιδράσει με πανικό όταν το παιδί του “αρχίσει να περνάει περισσότερη ώρα στο μπάνιο”.
Αυτό συνεπάγεται ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση δεν είναι κάτι που ξεκινάει με την εισαγωγή του παιδιού στην εφηβεία. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ξεκινά με τη γνωριμία του παιδιού με το σώμα του και με την αναζήτηση της ηδονής σε πολύ μικρότερη ηλικία. Ένας γονιός που δεν έχει εδραιώσει μία σχέση εγγύτητας και εμπιστοσύνης με το παιδί του από μικρή κιόλας ηλικία, δύσκολα θα γίνει φορέας σωστής ενημέρωσης και διαπαιδαγώγησης. Εδώ να επισημάνω ότι καταλληλότερος γι’ αυτό είναι ο ομόφυλος γονιός.
Συχνά οι γονείς επίσης διερωτώνται ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να έχει το έφηβο παιδί τους την πρώτη του σεξουαλική επαφή. Εδώ δεν υπάρχει μόνο μία και σωστή απάντηση. Από βιολογικής άποψης, οι γιατροί ισχυρίζονται ότι είναι όποτε έχουν αναπτυχθεί πλήρως τα γεννητικά όργανα του ατόμου. Από ψυχολογικής άποψης η ετοιμότητα του ατόμου εξαρτάται από την ψυχοσυναισθηματική του ανάπτυξη. Είναι ο έφηβος/η έφηβη ώριμος ώστε να καταλάβει την αξία της αντισύλληψης; Γνωρίζει τη φυσιολογία του σώματός του; Βρίσκεται σε μία συναισθηματική σχέση; Νιώθει έτοιμος, αγχωμένος, πιεσμένος, περίεργος ή κάτι άλλο; Κοινώς, ποια είναι τα κίνητρά του; Αυτές είναι κάποιες από τις ερωτήσεις που έχει νόημα ν’ απαντήσει κανείς ώστε να διαπιστώσει αν το άτομο είναι έτοιμο να έχει σεξουαλικές επαφές.
Το θέμα της σεξουαλικότητας του έφηβου και της οικογένειάς του είναι πολυδιάστατο και πολύ σημαντικό. Οι γονείς μπορεί να χρειαστούν στήριξη ώστε να το αντιμετωπίσουν και τότε δεν πρέπει να διστάσουν να την αναζητήσουν. Όπως προανέφερα βέβαια πρόκειται για ένα θέμα που ξεκινά πολύ νωρίτερα από την εισαγωγή του παιδιού στην ηλικία. Ίσως από τη γέννησή του ή από τον οικογενειακό προγραμματισμό του ζευγαριού και τη σχέση του. Όπως και να ‘χει, η σεξουαλικότητα είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ταυτότητάς μας και η φροντίδα της συμβάλλει στην αυτογνωσία και την αυτοεκτίμησή μας.