- “Ο σύζυγός μου απαγόρεψε στην κόρη μας να βγαίνει με τον φίλο της” - 4 Δεκεμβρίου 2023
- “Ένας έφηβος προβάλει τη δύναμή του μέσω του χρήματος και προσβάλλει τον γιο μου” - 20 Οκτωβρίου 2023
- Ό,τι και να τον ρωτήσω, θυμώνει! - 11 Οκτωβρίου 2023
Γράφει στο efiveia.gr η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου
Πρέπει οι γονείς να μιλούν στους εφήβους για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν; Αυτό το ερώτημα απασχολούσε πάντα τους γονείς, αλλά γίνεται όλο και πιο κρίσιμο την τελευταία δεκαετία που η ελληνική οικογένεια ταλαιπωρείται λόγω της σοβαρής οικονομικής κρίσης.
Η πρωταρχική έννοια και φροντίδα των γονιών είναι πώς να κρατήσουν τα παιδιά προστατευμένα απο την σκληρότητα και τις δυσκολίες του έξω κόσμου παρέχοντάς τους ένα περιβάλλον ασφάλειας. Προσωπικά είμαι παραδοσιακή στις απόψεις μου για την παιδική ηλικία. Θέλω να πω με αυτό ότι πιστεύω στη διατήρηση και την προστασία της παιδικότητας. Δεν χρειάζεται ο παιδικός κόσμος και ο κόσμος των ενηλίκων να είναι ενιαίος. Αντίθετα, οι δύο κόσμοι, αυτός των παιδιών και αυτός των ενηλίκων οφείλουν να διαχωρίζονται. Φυσικά και οι δύο κόσμοι βρίσκονται σε αλληλεπίδραση καθώς είναι αλληλένδετοι στο πλαίσιο της οικογενειακής ζωής. Οι γονείς όμως είναι αυτοί που ως ενήλικες καθορίζουν τα όρια και δίνουν τον τόνο, τον ρυθμό και το περιεχόμενο αυτής της αλληλεπίδρασης. Σε μικρές ηλικίες οφείλουμε να προστατεύουμε τα παιδιά ώστε να αισθάνονται όσο το δυνατόν πιο ασφαλή σε συναισθηματικό και πρακτικό επίπεδο.
Η οικογένεια όμως είναι και ένα σύστημα ανοιχτό προς τον έξω κόσμο.Τι γίνεται λοιπόν με τους εφήβους; Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά και ανοίγονται προς τον έξω κόσμο δεν έχει νόημα να δημιουργούμε ένα προστατευτικό κάλλυμμα που να τα κρατά μακριά από τις προκλήσεις της ζωής. Θέλω να πω με αυτό ότι το ζητούμενο – που δεν είναι πάντοτε εύκολο – είναι να μπορεί η οικογένεια να παρέχει μια ισορροπία μεταξύ της εξασφάλισης φροντίδας και ασφάλειας για τα παιδιά από τη μια, και της απόκτησης μιας ρεαλιστικής εικόνας για τον κόσμο και τις δυσκολίες του από την άλλη. Δεν πρόκειται λοιπόν ακριβώς για το είδος της πληροφορίας που πρέπει ή δεν πρέπει να παρέχουμε στον έφηβο. Δεν πρόκειται για το «τι» αλλά πρόκειται για το «πώς». Και όπως για όλα τα θέματα, έτσι και για τις οικονομικές και εργασιακές δυσκολίες υπάρχουν οι κατάλληλοι τρόποι για να ενημερωθούν τα παιδιά ανάλογα με την ηλικία τους και την αναπτυξιακή φάση στην οποία βρίσκονται. Η οικογένεια δεν είναι απλά μια ομάδα ανθρώπων που συγκατοικούν. Το καθετί που συμβαίνει στην οικογένεια αφορά όλα τα μέλη γιατί οι ζωές τους είναι αλληλένδετες. Οι γονείς όμως είναι οι ενορχηστρωτές αυτής της συνύπαρξης. Έτσι, από το πώς οι γονείς διαχειρίζονται οι ίδιοι τις δυσκολίες που προκύπτουν, καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό το οικογενειακό κλίμα. Τα ίδια τα γεγονότα επηρεάζουν βέβαια τη ζωή μας, αλλά δεν έχουν καταστροφική καταληξη, εκτός βέβαια αν είναι ακραία. Οι οικογένειες μαθαίνουν να επιβιώνουν, μαθαίνουν να διαχειρίζονται και να ξεπερνούν τις δυσκολίες. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι να υπάρχει θετικό οικογενειακό κλίμα και θετική επικοινωνία. Φυσικά και δεν μπορούμε ούτε πρέπει να δημιουργούμε πλασματική εικόνα για τις συνθήκες της ζωής μας. Φυσικά και δεν μπορούμε να αποκρύψουμε την πραγματικότητα από τον έφηβο. Το ζητούμενο είναι να μοιραζόμαστε την πραγματικότητα με έναν τρόπο που να μην δημιουργεί στους εφήβους ανασφάλεια για το παρόν και το μέλλον. Με έναν τρόπο που να τους οδηγεί σε ρεαλιστική εκτίμηση των καταστάσεων. Ας μην ξεχνάμε ότι οι προκλήσεις μας οδηγούν στο να αναπτύξουμε την κριτική μας ικανότητα και να εξασκηθούμε στην λήψη αποφάσεων. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι σύντομα οι έφηβοι θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι ίδιοι τις προκλήσεις της ενήλικης ζωής. Το σύστημα αξιών της οικογένειας θα είναι το βασικό τους εφόδιο που θα καθορίσει και τη στάση τους απέναντι στη ζωή. Αυτό το σύστημα αξιών περιλαμβάνει και την στάση των ατόμων απέναντι στις δυσκολίες.
Αν εμείς οι γονείς διατηρούμε μια αισιόδοξη οπτική, αυτή την οπτική μεταδίδουμε και στους εφήβους. Χωρίς να υπάρχουν κανόνες για το πώς να μοιραζόμαστε τις δυσκολίες μας με τα παιδιά μας, είναι απαραίτητο να θέτουμε τα όρια μεταξύ του τι αφορά και τι δεν αφορά τα παιδιά ανάλογα με την ηλικία τους και να επιδιώκουμε να μοιραζόμαστε μαζί τους τις πλευρές της πραγματικότητας που εμείς κρίνουμε ότι τα αφορούν, χωρίς υπερβολική συναισθηματική φόρτιση.
Το μήνυμα που χρειάζεται να λάβει ο έφηβος από την οικογένεια δεν είναι ότι η ζωή μπορεί ή θα πρέπει να είναι τέλεια, χωρίς εμπόδια. Το μήνυμα που χρειάζεται να λάβει ο έφηβος είναι ότι η ζωή έχει εναλλαγές και περιόδους κρίσης και ότι μέσα από τη δική μας προσπάθεια και την υποστήριξη των ανθρώπων με τους οποίους συνδεόμαστε μπορούμε και διαχειριζόμαστε τις κρίσεις και επιβιώνουμε.
Αν όμως τα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει μια οικογένεια σε οικονομικό, εργασιακό και κοινωνικό επίπεδο είναι ακραία, τότε φοβάμαι πως τα ζητήματα που προκύπτουν υπερβαίνουν την δυνατότητα παρέμβασης του ψυχολόγου γιατί εμπλέκουν ευρύτερες κοινωνικές καταστάσεις που οδηγούν σε οικονομική και κοινωνική κρίση. Για τέτοιου είδους καταστάσεις όπως η ακραία ένδεια, η ανεργία και η αποστέρηση βασικών αγαθών, οι παρεμβάσεις θα πρέπει να αναζητηθούν στο σύνολο των κοινωνικών θεσμών από τους οποίους ως πολίτες απαιτούμε την εξασφάλιση των βασικών προυποθέσεων για την επιβίωση και την ασφάλειά μας.