Μπορεί η οικογενειακή συμβουλευτική να βελτιώσει τις σχέσεις γονέων-εφήβων;

Γράφει στο efiveia.gr η Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Ψυχοθεραπεύτρια Αθηνά Μπερδεμπέ

Η οικογενειακή συμβουλευτική αποτελεί το αντίπαλον δέος των ατομικών συνεδριών, καθώς ολόκληρη η οικογένεια πλέον υποστηρίζεται από έναν ειδικό ψυχικής υγείας για να επιλύσει την εκάστοτε κρίση που αντιμετωπίζει. Αν και συχνά οι γονείς εφήβων με αποκλίνουσα συμπεριφορά αποφασίζουν να παραπέμψουν μόνο τον/την έφηβο/η σε κάποιον σύμβουλο, η πρόταση του ειδικού για οικογενειακές συνεδρίες τους ξαφνιάζει και τους θέτει σε κατάσταση άμυνας, θεωρώντας ότι κατηγορούνται άμεσα για την συμπεριφορά του/της έφηβου/ης. Ωστόσο, κάθε οικογένεια αποτελεί ένα μοναδικό σύστημα με τη δική της σύνθεση, δομή και κανόνες, όπου τα μέλη αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και η συμπεριφορά ενός μέλους συνεξαρτάται από την συμπεριφορά των υπολοίπων. Υπ’ αυτό το πρίσμα, όλα τα μέλη μπορούν να συμβάλουν στην επίλυση θεμάτων που επηρεάζουν την οικογένεια συνολικά.

Ο οικογενειακός σύμβουλος δίνει μεγάλη έμφαση στη δομή/ιεραρχία των ρόλων, δηλαδή εξετάζει αν το γονεϊκό υποσύστημα διακρίνεται σαφώς από το υποσύστημα των παιδιών/αδερφών ή αν οι ρόλοι είναι συγκεχυμένοι, καθώς και αν τα μεταξύ τους όρια είναι σαφή ή ασαφή. Επίσης, διερευνώνται οι σχέσεις των μελών, δηλαδή ποια είναι πιο κοντά, ποια μέλη αποκλείουν τα υπόλοιπα και ποια έχουν συγκρουσιακές ή συγχωνευμένες σχέσεις μεταξύ τους. Είναι σαφές από τα παραπάνω πως ο σύμβουλος ενδιαφέρεται για το πώς επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν τα μέλη, ώστε η οικογένεια να αντιληφθεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο μια προβληματική συμπεριφορά του/της εφήβου/ης είτε αναδύεται, εκφράζοντας μια γενικότερη δυσκολία της οικογένειας να συνεργαστεί παραγωγικά και να ικανοποιήσει με λειτουργικούς τρόπους τις ανάγκες των μελών της, είτε συντηρείται, συγκαλύπτοντας ένα σοβαρότερο πρόβλημα (π.χ. ο έφηβος γιος εκδηλώνει παραβατική συμπεριφορά για να κρατήσει ενωμένους τους γονείς που ως ζευγάρι τείνουν στο διαζύγιο).

Η συμβουλευτική διαδικασία βοηθάει όλη την οικογένεια να επανατοποθετηθεί απέναντι στο πρόβλημα, να ανακαλύψει νέους τρόπους αντιμετώπισής του και να οδηγηθεί στην επιθυμητή αλλαγή, με βασικά εργαλεία την τροποποίηση των δυσλειτουργικών αλληλεπιδράσεων και τη βελτίωση των σχέσεων. Οι οικογενειακές συνεδρίες ενθαρρύνουν την έκφραση των συναισθημάτων, τόσο των θετικών όσο και των αρνητικών, την ενίσχυση της επικοινωνίας από κάθε μέλος σε όλα τα υπόλοιπα, την ενδυνάμωση της μεταξύ τους εμπιστοσύνης αλλά και την αποδοχή του κάθε μέλους ως αυθύπαρκτης προσωπικότητας που έχει δικαίωμα να πορεύεται, να αναπτύσσεται και να εξελίσσεται παράλληλα με την αναπτυξιακή πορεία της οικογένειας ως ομάδας. Ειδικά, η τελευταία συνθήκη μπορεί να ανακουφίσει τόσο τους γονείς όσο και τους εφήβους, εφόσον γίνει κατανοητό ότι μπορούν να λειτουργούν μαζί ως σύνολο αλλά και χώρια ως ξεχωριστές προσωπικότητες με τις δικές τους ανησυχίες, επιθυμίες, προσδοκίες, φόβους και αγωνίες.