Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος Εύη Μεσσαριτάκη
Όταν το παιδί μίας οικογένειας μπαίνει στην εφηβική ηλικία, ξεκινά μία ιδιαίτερη περίοδος για την οικογένεια και δοκιμάζεται η σχέση γονέων και παιδιών. Οι γονείς μπορεί να μείνουν ν’ αναρωτιούνται πού πήγε η οικογενειακή ισορροπία και τα παιδιά συχνά σκέφτονται τι σκληρά και αναίσθητα άτομα που έγιναν οι γονείς τους.
Στις περισσότερες οικογένειες οι συγκρούσεις αφορούν μικρής σημασία θέματα, όπως τα ρούχα, η απασχόληση με το ίντερνετ ή οι σχολικές επιδόσεις. Υπάρχουν όμως και οικογένειες που έρχονται αντιμέτωπες με την παραβατικότητα, τα ναρκωτικά, την κατάθλιψη κτλ. Συνήθως οι συγκρούσεις κάνουν την εμφάνισή τους στην αρχή της εφηβείας, κορυφώνονται στα 14-17 έτη και σιγά σιγά μειώνονται.
Επειδή στην εφηβεία αρχίζει και αναπτύσσεται η λογική σκέψη, οι έφηβοι σιγά σιγά αναζητούν αιτιολόγηση των πραγμάτων που μέχρι πρότινος δέχονταν αδιαμαρτύρητα ή επιχειρηματολογούν και για το αντίθετο. Σε αυτή τη φάση τα παιδιά μπορεί να διαπιστώνουν λογικά σφάλματα των γονιών τους, όπως για παράδειγμα ότι αν βγουν πέρα από τη χ ώρα έξω κινδυνεύουν. Τα παιδιά λοιπόν μπορεί να φέρουν το επιχείρημα της προσωπικής τους υπευθυνότητας ή επικίνδυνων περιστατικών που συνέβησαν πριν τη συγκεκριμένη ώρα για να προκαλέσουν τη στάση των γονιών ότι πέραν της χ ώρας τα παιδιά κινδυνεύουν. Το συγκεκριμένο παράδειγμα βέβαια δε σημαίνει ότι οι γονείς πρέπει να οριοθετούν τα παιδιά τους.
Πολλοί γονείς από την άλλη δυσκολεύονται να προβλέψουν τη συμπεριφορά των έφηβων παιδιών τους βασιζόμενοι σε προηγούμενες συμπεριφορές. Πολλά παιδιά που ήταν εύκολο μέχρι πρότινος να συμμορφωθούν, φαίνονται επαναστάτες στους γονείς τους. Μπορεί λοιπόν οι ίδιοι να βλέπουν ένα υπάκουο παιδί να μετατρέπεται σε έναν απρόβλεπτο έφηβο και αυτό τους ανησυχεί. Μπορεί λοιπόν να γίνουν πιο πιεστικοί και κυριαρχικοί και ο έφηβος να βλέπει την αυτονομία του να απειλείται. Όλο αυτό σίγουρα προκαλεί τριβές στην οικογένεια.
Πολλές έρευνες έχουν ασχοληθεί με το πιο “αποτελεσματικό” τρόπο διαχείρισης των εφήβων. Έχει βρεθεί λοιπόν επανειλημμένα ότι ένας γονέας που είναι υπεύθυνος, θέτει κανόνες, αλλά είναι και ζεστός και γεμάτος αποδοχή για το παιδί του είναι ο πιο “αποτελεσματικός” γονέας. Αντίθετα, οι γονείς που είναι ελεγκτικοί χωρίς να δείχνουν αποδοχή και κατανόηση ή οι γονείς που δε βάζουν όρια και γίνονται παραμελητικοί, είναι αρνητικά πρότυπα γονέων και επηρεάζουν αρνητικά την προσωπικότητα των παιδιών του.
Και οι ίδιοι οι γονείς όμως αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε αυτή τη φάση της οικογένειάς τους. Συχνά οι γονείς νιώθουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, χαμηλότερη ικανοποίηση από τη ζωή, αυξημένα καταθλιπτικά συναισθήματα και αρνητικές σκέψεις για τη μέση ηλικία. Συνήθως οι γονείς βρίσκονται στη μέση ηλικία όταν τα παιδιά τους είναι στην εφηβεία και χαρακτηρίζονται από άκρατο ιδεαλισμό. Τότε συχνά εκείνοι είναι απαισιόδοξοι και νιώθουν ότι η ζωή δε θα γίνει καλύτερη απ’ αυτή που ζουν. Την περίοδο που τα παιδιά τους ανθίζουν οι ίδιοι περνούν πολλές φορές κρίση μέσης ηλικίας ή εμμηνόπαυση αντίστοιχα.
Γι’ αυτό υποστηρίζω συχνά πόσο σημαντικό είναι οι γονείς να μην αυτοεγκαταλείπονται και να μην παραμελούν τον εαυτό τους και τις ανάγκες του. Αν μη τι άλλο, η εφηβεία φέρνει στην επιφάνεια την ανάγκη για αλλαγή των πραγμάτων και οι γονείς πρέπει να είναι ενήμεροι τι σημαίνει αυτό και για τη δική τους τη ζωή.